İnsan onuru kavramı hak mı, değer mi, özgürlük mü? TEPAV tarafından düzenlenen “Göç ve Mülteci Hukukunda İnsan Onuru Kavramı” başlıklı toplantıda, Anayasalar ve uluslararası sözleşmelerde insanlık onuru kavramının yeri ve uygulanması konusu tartışıldı.

TEPAV’ın 22 Mayıs Çarşamba günü Ankara'da düzenlediği “Göç ve Mülteci Hukukunda İnsan Onuru Kavramı” başlıklı toplantı, siyasi parti temsilcileri, STK’lar ve baro temsilcilerinin katılımıyla gerçekleşti.

Moderatörlüğünü TEPAV Hukuk Çalışmaları Merkezi Direktörü Prof. Dr. Levent Gönenç’in üstlendiği toplantıya Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Neva Övünç Öztürk konuşmacı olarak katıldı.

“Türkiye’nin bitmeyen bir anayasa sorunu var’’

Toplantı başlangıcında söz alan Levent Gönenç, Türkiye’nin bitmeyen bir anayasa sorunu olduğunu belirterek “1950-1960’lı yılların diliyle yeni bir anayasa yapmak mümkün değil. Dünyadaki yeni kavramları takip etmek gerekiyor. İnsan onuru kavramı da yeni dönemde daha ön planda” dedi.

‘’İnsan onuru kavramının içini doldurmak gerekli’’

İnsan onuru kavramının içini doldurmak gerektiğini ve kavramın bir hak mı, değer mi, özgürlük mü olduğunun ortaya koyulması gerektiğinin altını çizen Neva Övünç Öztürk, insan onuru kavramının özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında hem uluslararası sözleşmelerde hem de anayasalarda kullanılmaya başladığını belirtti. İnsanlık onuru kavramıyla ilgili bir de istatistik paylaşan Öztürk, incelenen 193 ülkenin 162’sinin anayasasında insanlık onuru kavramına yer verildiğini söyledi. Türk anayasasında ise insan onuruna işaret eden maddeler olduğunu ancak direkt olarak kavramdan bahseden bir madde olmadığını aktaran Öztürk, bu durumun bir muğlaklık oluşturduğunun altını çizdi.

“Kavram ele alınırken ikili ilişkiler ayrı ayrı düşünülmeli’’

Mülteciler ve devletler açısından kavramı ele alırken birey-devlet ve devlet-devlet arasındaki ilişkileri ayrı düşünmek ve değerlendirmek gerektiğine dikkat çeken Öztürk, “Devletler, sorumluluğu aktarma ihtiyacı duyması sonucunda mültecilerin yetki alanlarına girmesini engellemeye yönelik uygulamalar ortaya koyabilmektedir. Bu noktada devletler ve bireyler ile devletler arasındaki ilişki ayrışmaktadır” diye konuştu.

“Hak verilir, geri alınabilir ancak onur insandan ayrılamaz’’

Toplantının sonunda Gönenç, insan hakları kavramından farklı olarak insan onuru kavramının daha koruyucu ve geniş bir ifade olduğunu belirtti. “Haklar verilir, alınabilir ancak onur insandan ayrılamaz” diyen Gönenç, göç meselesinin özgürlük ve güvenlik dengesini yönetmekle ilgili hassas bir mesele olduğunu, insan onuru kavramının bu dengede önemli rol oynadığını da vurguladı.

Neva Övünç Öztürk'ün sunumuna buradan ulaşabilirsiniz.