ANKARA- TEPAV küresel krizle ortaya çıkan işsizlikten öncelikle sanayileşmiş batı ve güney bölgelerindeki büyük işletmelerin çalışanlarının etkilendiğini açıkladı.

TEPAV Ekonomi Politikaları Analisti Sarp Kalkan ile Araştırmacı Ülkem Başdaş'ın hazırladığı "İşletme büyüklüğü ve bölgesel farklılıkların kriz döneminde istihdam kayıpları üzerindeki etkileri" başlıklı Politika Notu yayımlandı.

Politika Notu'nda küresel krizin Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerinin hissedilmesiyle birlikte yeni istihdam yaratma kapasitesinin sınırlandığı ve ciddi istihdam kayıpları gözlendiğine dikkat çekilerek, "2008'in üçüncü çeyreğine kadar yüzde 10 civarında seyreden işsizlik oranı artmaya başlamış, 2009'un ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 16,1 ve yüzde 13,6 olarak gerçekleşmiştir" denildi. İşsizlik oranlarına bakıldığında ikinci çeyrekte göreli düzelme varmış gibi görünmekle birlikte bu azalışın iş arayanların sayısındaki azalmadan ve iş bulma umudunu kaybedenlerdeki artıştan kaynaklandığı bildirilen Not'ta, 2009'un ilk iki çeyreğinde istihdam edilenlerin sayısının 2008'in aynı dönemine göre birinci çeyrekte 85 bin, ikinci çeyrekte 387 bin azaldığı ifade edildi.

Önce büyük şirketler...

TEPAV'ın Notu'nda, istihdamdaki değişimin işletme büyüklüklerine göre dağılımına bakıldığında ilk çeyrekte ufak da olsa bir istihdam artışı sağlayan küçük işletmelerin (100'ün altında çalışanı bulunan) ikinci çeyrekte yüzde 12'nin üstünde istihdam kaybına uğradığı açıklandı. Not'a şöyle devam edildi:

"100'den fazla kayıtlı çalışanı olan işyerlerindeki istihdam kaybı ise birinci çeyrekte küçük işletmelerin aksine oldukça yüksek seyretmiştir. İkinci çeyrekte ise istihdamdaki daralmanın azaldığı gözlenmektedir. Bir başka deyişle, firma bazında incelendiğinde, çalışan sayısı arttıkça istihdam kaybı birinci çeyrekte artarken, ikinci çeyrekte bunun tersi bir eğilimi göstermiştir. Bu durum, krizin ilk etkilerinin küresel ekonomiye daha fazla entegre olan büyük işletmelerde hissedildiğini, daha sonra istihdam kayıplarının daha küçük işletmeler arasında yayılarak derinleştiğine gösterge olarak algılanabilecektir. Bunun yanında, söz konusu durumu büyük şirketlerin değişen koşullara daha hızlı intibak ettiklerine ve çalışan sayılarını öncelikli olarak azalttıklarına kanıt olarak yorumlamak da mümkündür."

Sanayileşmiş bölgelerde büyük kayıp...

Değerlendirmede, 2009'un ilk çeyreğinde Türkiye'nin sanayileşmiş 5 bölgesinde (NUTS Düzey 1) bir önceki yılın aynı dönemine göre istihdam daralırken, geri kalan 7 bölgede istihdam artmaya devam ettiği açıklandı. 2009'un ikinci çeyreğinde tüm bölgelerde kötüleşme gözlendiği ifade edilen değerlendirmeye şöyle devam edildi:

" İkinci çeyrek itibariyle sadece Kuzeydoğu Anadolu, Ortadoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde istihdam artışı gözlenirken, İstanbul, Ege, Batı ve Doğu Marmara bölgelerinde istihdam yüzde 10'un üzerinde daralmıştır (Şekil 2). İstihdam kayıplarının bölgesel farklılaşmasının nedenlerini irdelerken, bölgelerin sektörel kompozisyonu ve istihdam yapısı kadar küresel ekonomiye entegrasyon düzeyi ve bölgenin ürünlerini sattığı başlıca ihracat pazarlarındaki kötü durumun da rolünü hesaba katmakta fayda bulunmaktadır."

İstihdam politikası tasarımında bölgesel farklılıklara ve işletme büyüklüklerine dikkat edilmeli

TEPAV'ın Notu'nda krizin değişik büyüklükteki ve bölgelerdeki işletmeler üzerindeki etkilerinin hem zamanlaması, hem de etki kanalları açısından farklılaştığına dikkat çekilerek , şu ifadelere yer verildi:

" İşsizliğin azaltılmasına yönelik tedbirler alınırken bu ve benzeri farklılıkların göz önünde bulundurulması politikaların başarısını artıracaktır. Öncelikle, politika tasarımı sürecinde krizden daha az etkilenen şirketlerin neden daha az etkilendikleri ayrıntılı olarak incelenmelidir. İkinci olarak da istihdam kazançlarının gözlendiği alanlarda bu kazançların istihdam kayıplarını dengeleyebilmesi için politikalar geliştirilmelidir. Bu kapsamda ortaya çıkan beceri dönüşümü gerekleri üzerinde de özellikle durulmalıdır."