Krize rağmen Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesine ihracat yapan illerin istihdamında artış gözlendi.

---

ANKARA – TEPAV, küresel krizden göreli olarak daha az etkilenen ülkelere ihracatı daha yoğun illerde istihdam kayıplarının daha az gözlendiğini, hatta bazı illerde krize rağmen istihdam artışları yaşandığına dikkat çekerek, “Yeni pazarlara erişimi kolaylaştırıcı tedbirlerin alınmasının işsizlik sorunuyla mücadele anlamında etkili olacağı gözlenmektedir” açıklamasını yaptı.

TEPAV Ekonomi Politikaları Analisti Sarp Kalkan ve Araştırmacı Ülkem Başdaş tarafından hazırlanan “Kriz döneminde ihracat yapısının işsizlik üzerindeki etkileri” başlıklı politika notu yayımlandı. Not’ta küresel kriz sonrasında artan işsizlik oranlarının ekonomi gündeminin en önemli sorunlarından biri haline geldiğine dikkat çekilerek, şöyle denildi:

“Kriz sonrası istihdam dinamikleri bölgeler arasında ciddi farklılıklar göstermektedir. Bu notta illerin küresel ekonomiye entegrasyon düzeylerinin kriz döneminde istihdam kayıplarını nasıl etkilediği incelenmiştir. Üç ana bulgu, geliştirilecek istihdam politikaları için önem arz etmektedir: Öncelikle, illerin iktisadi aktivitesi içinde ihracatın önemi arttıkça istihdam kayıpları artmaktadır. İkinci olarak, küresel krizden göreli olarak daha az etkilenen Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA)’ya ihracatı daha yoğun illerde istihdam kayıpları daha az gözlenmektedir, hatta bazı illerde krize rağmen istihdam artışları yaşanmaktadır. Üçüncü olarak, illerin küresel ekonomiye entegrasyon düzeyi ve hedef pazarlarındaki çeşitlilik sadece ihracat yapan şirketleri değil, genel olarak ildeki iktisadi faaliyeti etkilemektedir. İhracat-istihdam ilişkisinin açılan kapanan esnaf sayısına da yansımış olması bunun en önemli göstergesidir.”

Not’ta, İstihdam politikaları geliştirilirken bölgesel farklılıkların ve bunları etkileyen dinamiklerin net olarak ortaya konulmasının alınacak tedbirlerin başarısını artıracağına dikkat çekilerek, öncelikle, ildeki iktisadi aktivitenin ve kriz döneminde alınan hasarın net bir şekilde tespit edilmesi gerektiği ifade edildi. İstihdam kayıplarını azaltacak ve yeniden büyümeyi başlatacak önlemlerin tasarımının yerel farklılıkları ve ihtiyaçları gözeterek yapılması gerektiği bildirilen Not’ta, “Yeni pazarlara erişimi kolaylaştırıcı tedbirlerin alınmasının işsizlik sorunuyla mücadele anlamında etkili olacağı gözlenmektedir. Riskli pazarlara erişim için son derece önemli olan ihracat sigortası kapsamının/miktarının genişletilmesi ve ihracat kredilerinde bu bölgelere yönelik özel limitlerin tanımlanması iş ve istihdam yaratılmasında son derece faydalı olacaktır” denildi.

İhracat odaklı illerin istihdam oranları göreli olarak kötüleşti
TEPAV Notu’nda küresel ekonomiye daha fazla entegre olmuş, daha fazla ihracat odaklı illerde krizle birlikte işsizlik sorunu büyümekte olduğunun altı çizilerek şöyle devam edildi:

“İhracat odaklılığı oldukça yüksek olan Hatay’da kayıtlı istihdam yüzde 5,3 daralırken, daha az ihracat odaklı olan Giresun’da istihdamın yaklaşık yüzde 2 artması bu duruma güzel bir örnektir. Benzer şekilde istihdam kayıpları İstanbul’da yüzde 7,8, Kocaeli’nde yüzde 8,2, Manisa’da yüzde 8,8 düzeyinde gerçekleşirken, daha az ihracat odaklı olan Erzincan, Kilis, Isparta ve Giresun’da istihdam artışları gözlenmiştir.”

İhracat içinde MENA bölgesinin payı arttıkça istihdam daha az düştü Not’ta ayrıca, iller arasında istihdam değişiminin farklılaşmasında ilin ihracat odaklılığı kadar ihracatını hangi bölgeye gerçekleştirdiğinin de oldukça önemli bir etken olabildiği açıklanarak, şöyle denildi:

“ Genel olarak, bir ilin toplam ihracatında MENA bölgesinin payı arttıkça istihdamdaki değişim olumlu olarak etkilenmektedir. Bir başka deyişle, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesine ihracat yapan iller artan işsizlik sorununu daha hafif hissetmektedir. Hatta bir kısmında istihdamda artışlar gözlenmektedir. Örneğin, MENA bölgesine ihracatı toplam ihracatının yüzde 67’si olan Erzurum’un 2009’un ilk 6 ayında kayıtlı istihdamı bir önceki senenin aynı dönemine oranla yüzde 4,7 artmıştır. Diğer taraftan, MENA bölgesinin toplam ihracatı içindeki payı sadece yüzde 8 olan Muğla’nın istihdamı yaklaşık yüzde 7 azalmıştır. Ağrı, Artvin, Rize, Erzincan ve Osmaniye illeri, tüm illerin ortalama değerlerinden farklı noktalarda gözükmekle birlikte, göreli olarak MENA bölgesi payı ile toplam istihdam arasındaki pozitif ilişki bu iller için de geçerlidir.”