Değerlendirme Notu / H. Ekrem Cunedioğlu

TÜİK’in TÜFE bültenini yayımladığı günlerde sosyal ve geleneksel medyada enflasyona odaklanan hızlı bir tartışma başlıyor. Tartışmalara zemin teşkil eden görseller ise genel olarak TÜFE enflasyonunu alternatif fiyat endekslerinin enflasyonu ile karşılaştırıyor. Evet, özellikle Nisan 2022 ve sonrasında TÜFE enflasyonunun açıklaması pek de mümkün olmayan şekilde uzun bir dönem düşük açıklandığı konusunda artık bir uzlaşı var ama TÜFE’ye alternatif olan göstergeler ne kadar masum? Peki, alternatif endekslerin enflasyonu ile TÜFE enflasyonunu doğrudan karşılaştırmak doğru mu? Bu endekslerin arasında sonuçları ya da sonuçların doğru yorumlanma şeklini etkileyen birçok önemli farklılık var. Bu yazıda bu farklılıkların bir kısmına değinmek istedim.

Fiyat endekslerinin iki kutbu: TÜİK ve ENAG

Enflasyon tartışmalarında adeta iki kutup var. Bir kutup neredeyse her ay en yüksek enflasyonu açıklayan ENAG, diğer kutup ise TÜİK. Her ay bu iki kurumun tüketici fiyat endekslerinden ve İTO’nun Ücretliler Geçinme Endeksi’nden hesaplanan aylık enflasyonu karşılaştırmak bir norm haline geldi. Aylık enflasyon kıyaslamaları bile oldukça yüksek farklar sunuyor ama daha uzun vadeli, örneğin 2 yıllık birikimli enflasyonları karşılaştırdığınızda işin rengi değişiyor. Şekil 1’de gıda, giyim ve ev eşyası grupları için KKTC İstatistik Kurumu, TÜİK, İTO ve ENAG’ın açıkladığı enflasyon verilerinden hesaplanmış 2 yıllık birikimli enflasyonun karşılaştırması var. Bu şekilde tanımlanmış enflasyon açısından ENAG en yakın rakibine gıdada 226,2, giyimde 363, ev eşyasında ise 496,6 puan fark atmış. Örneğin iki yıl önce 1000 TL’ye aldığınız ortalama bir ev eşyasının bu seneki fiyatının ENAG 8473 TL, İTO 3507 TL, TÜİK ise 2458 TL olduğunu söylüyor. Bu fiyat değişimlerine bakınca, en az TÜİK kadar ENAG’ın da şeffaflığa davet edilmesi gerektiğini düşünmeden edemiyor insan.

Değerlendirme notunun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.