Türkiye, İnsani Gelişme Endeksi’nde yer alan 191 ülke arasında 48. sıraya yerleşti.
ANKARA - Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 8 Eylül 2022’de yayımlanan “Belirsiz Zamanlar, Huzursuz Yaşamlar: Dönüşen Dünyada Geleceğimizi Şekillendirmek” başlıklı 2022 İnsani Gelişme Raporu lansman toplantısı 13 Ekim 2022 Perşembe günü TEPAV ev sahipliğinde gerçekleştirildi. Raporun öne çıkan başlıkları panelistlerin değerlendirmeleri ve izleyicilerden gelen sorular eşliğinde kamuoyuna sunuldu.
Lansmanın açılış konuşmasını yapan TEPAV Kurucu Direktörü Güven Sak, UNDP tarafından hazırlanan bu yılki raporun değişen dünyada nasıl belirsizlikler altında yaşadığımızı anlattığını ifade ederek sözlerine başladı. İklim değişikliği, COVID-19 salgını, Rusya- Ukrayna savaşı gibi birçok küresel krizin yaşamlarımızı tehdit ettiğini belirten Sak, dünyanın karşılaştığı bu krizlere öngörülemezlik ve belirsizlik süreçlerinin de eşlik ettiğini aktardı. Güncel sorunlarla baş edebilmek için kurumsal hazırlıkların yeterli olamayabileceğini, çok daha belirsiz bir geleceğe doğru giderken daha iyi bir plan yapılması gerektiğinin de altını çizdi.
Yurdupak: “Ulusların gerçek zenginliği insanlardır. Son yıllarda tüm dünyada benzeri görülmemiş seviyede artan stres seviyesine çözüm bulmamız, insani gelişmenin yeniden yükselişe geçmesi için şart.”
UNDP Kapsayıcı ve Sürdürülebilir Büyüme Portföy Yöneticisi Mustafa Ali Yurdupak, 2022 yılında tüm dünyada yaşanan İnsani Gelişme Endeksi’ndeki (İGE) gerilemenin arka planını katılımcılara aktardı. Sadece son iki yılda dünyada yaşanan pandemi, Rusya’nın Ukrayna işgali ve enerji krizi gibi olaylara ek olarak yangın, rekor sıcaklık ve sel gibi afetlerin de meydana geldiğini belirten Yurdupak, dünyanın karşı karşıya kaldığı problemlerin temelde üç sacayağı olduğunu ifade etti; i) iklim ve biyoçeşitlilik krizi, ii) siyasi kutuplaşma ve iii) teknolojik çalkantılar. Bunlarla birlikte yaşanan kriz ve belirsizliklerin çeşitli katmanları olduğunu ve bu yüzden çarpan etkisi yaratacak şekilde dünyayı etkilediğinin altını çizen Yurdupak, UNDP olarak bu katmanları;
- Antroposen’in istikrarsızlaştırılmış gezegensel sistemleri
- Yaygın ve yoğunlaşan kutuplaşma
- Kapsamlı toplumsal dönüşüm arayışı olarak tanımladıklarını aktardı.
Rapor sunumunun ardından İnsani Gelişme Vakfı Başkanı Vural Çakır moderatörlüğünde, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdem Denk ve Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Gülay Toksöz’ün katılımıyla gerçekleşen panel bölümüne geçildi. Panelistler Türkiye’nin 2022 yılı İGE puanı üzerine sunumlarını gerçekleştirdiler.
Cinsiyet Eşitliği İzleme Derneği (CEİD) Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Gülay Toksöz, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği göstergesinde yaşanan gelişmenin hep inişli çıkışlı olduğunu belirtti. Toksöz, Türkiye’nin İGE’de çok yüksek insani gelişme grubunda yer almasına rağmen Toplumsal Cinsiyet Gelişme Endeksi’nde (TCGE) yüksek insani gelişme grubundaki ülkelerin puanlarına yakın bir puan alabildiğinin altını çizdi. Türkiye’nin kadın ve erkek İGE değerleri arasındaki farkın en yüksek olduğu ülkeler arasında olduğunu sözlerine ekleyen Toksöz, bunun iş gücüne katılım oranında da görülebileceğini belirtti. Toksöz, mevcut sorunların üstesinden gelmek için tüm karar mekanizmalarında kadınların katılımının artırılması ve iklim krizini de göz önünde bulundurarak çevreye duyarlı ve sürdürülebilir bir kalkınma sürecinde kadınların insana yakışır işlerde istihdamını arttırmak gerektiğini ifade etti.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdem Denk, Kaos-Düzen-Antroposen başlıklı sunumunda son 50 bin yıllık dönemde kadın ve erkeklerin üretime eşit katıldığını ve bunun iklimsel baskılar başlayana kadar sürdüğünü belirtti. Sonrasında ise katmanlaşmış ve sosyal tabakalaşmanın görüldüğü bir toplum yapısının oluştuğunu hatırlatan Denk, bunda en etkili hususun üretim ve güvenlik araçlarının nasıl paylaşıldığı olduğunu vurguladı.
Panelin ardından katılımcılardan gelen soruların panelistler tarafından cevaplanmasıyla toplantı sona erdi.
Etkinliği izlemek için tıklayınız.
UNDP tarafından yayımlanan 2022 İnsani Gelişme raporu için tıklayınız.
