Kapasite kullanım oranı, geçen yıla göre yüzde 1,5 oranında azaldı. Üstelik azalış yüzdesi son iki aydakine göre daha yüksek.

Büyüme oranımız hakkında fikir verecek iki önemli veri açıklandı dün. 2012’de oldukça düşük bir büyüme gerçekleşti: Yüzde 2,2. Yıl boyunca her çeyrek bir öncekinden daha düşük yıllık büyüme oranı gerçekleşti. Dolayısıyla yılın en kötüsü son çeyrek oldu. Hem 2013’ün büyüme hedefi yüzde 4 olduğu hem de işsizlik oranında hafif bir yükseliş başladığı için odaklandığımız temel sorular listesinin başında artık toparlanma sürecinin başlayıp başlamadığı sorusu var.

Son zamanlarda bu soruyu sık sık ele aldım bu köşede. Verdiğim yanıt; ‘öncü göstergelerden gelen sinyallerin karışık olduğu’ şeklindeydi. Hem çok ılımlı toparlanmanın başladığına hem de ilk çeyreğin geçen yılın en kötüsü olan son çeyrekten farklı olmadığına dair göstergeler vardı. Düne kadar çok sınırlı bir toparlanmanın başladığına dair göstergeler biraz daha ağır basıyordu ama emin olmak mümkün değildi. Çünkü zaten başlamışsa bile, ‘çok sınırlı’ bir toparlanmadan söz ediyordum. Ayrıca, az önce belirttiğim gibi toparlanmanın başlamadığına işaret eden göstergeler de mevcuttu. Dünkü veriler ne yazık ki iyi haber vermediler.

Kapasite kullanım oranı (KKO) ile sanayi üretimi arasında çok yakın bir ilişki var. Bu ilişki, bir yıl öncesinin aynı ayına göre değişim oranları incelendiğinde çok kuvvetli ve aynı yönlü. Uzunca bir süredir KKO bir yıl öncesine kıyasla daha düşük değerler alıyordu. Bu olgu 2012’nin ikinci yarısında şiddetlenmişti. Ocak 2013 gelişmesi de benzerdi. Şubat ve mart aylarında da KKO bir yıl öncesine kıyasla düşmüştü. Ama bu sefer düşüş oranı giderek küçülmüştü. Bu olumlu bir gelişmeydi. Sürmedi. Dünkü açıklamaya göre, nisan ayında, 2012 Nisanı’na kıyasla KKO yüzde 1,5 oranında daha düşük oldu. Üstelik azalış yüzdesi son iki aydakine göre daha yüksek.

Çok muhtemelen mevsim etkisinden arındırılmış verilere dayanılarak KKO’nun arttığı söylenecek ve yazılıp çizilecek. Şüpheyle yaklaşın derim. Evet, mevsim etkisinden arındırılmış veriler, nisan ayında KKO’nın mart ayından daha yüksek olduğunu söylüyor. Peki, o zaman, neden şüpheyle yaklaşacaksınız? En azından üç nedenle: Birincisi, sanıyorum en ikna edici olanı, büyüme oranımızın her çeyrek bir önceki çeyrekten daha düşük olduğu 2012’de de benzer bir durum yaşandı. Nisan ayında, mevsim etkisinden arındırılmış KKO, mart ayına kıyasla daha yüksek bir düzeyde gerçekleşti. Üstelik o zamanki artış, şimdikinin üzerindeydi. İkincisi, sanayi üretimi ile en yakın ilişki mevsim etkisinden arındırılmış veriler arasında değil, bir yıl öncesine kıyasla değişim oranları arasında. Üçüncüsü, mevsim etkisinden arınmış rakamları gözlemiyoruz; tahmin etmeye çalışıyoruz. Tahmin için farklı yöntemler var. Yönteme karşı hassas elde edilen rakamlar.

Güven düşüyor

Özel yatırım harcamaları açısından öncü gösterge niteliği taşıyan reel kesim güven endeksine gelince. Güven, 2011’in son çeyreğinden itibaren bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla daha düşük değerler almaya başladı. Ama hem sanayi üretimindeki hem de KKO’daki gelişmelerden ayrıldığı bir nokta vardı. Güvendeki aşınma geride bıraktığımız yılın son çeyreğinde durdu. Bu yılın ilk iki ayında çok sınırlı bir toparlanma yaşandı. Mart ayında ise ılımlı toparlanma devam etmedi. Bu açıdan nisan verisi önemliydi. Ne yazık ki bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla azalma var. Hem de yüzde 3,4 oranında; yüksek bir oran bu. Mart ayında bir teselli vardı: Güven endeksini oluşturan alt kalemlerin bir kısmı son üç aya bir kısmı da gelecek üç aya ilişin sorulara verilen yanıtlar. Geleceğe ilişkin verilerde iyileşme vardı. Nisan ayında bu teselli de ortadan kalktı; hepsinde düşüş var.

Bu köşe yazısı 25.04.2013 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlandı.