Politika Notu / Doç. Dr. Yetkin Çınar & Doç. Dr. Türkmen Göksel

"Bir önceki çalışmamızda mevcut seçim sistemimizle benzer özellikler taşıyan geçmiş beş genel seçim (1995, 1999, 2002, 2007 ve 2011 seçimleri) incelenerek, partilerin elde ettikleri oy ile sandalye oranları arasında ve sandalye oranları ile mecliste elde ettikleri güçler arasında farklar / dengesizlikler bulunduğu yapılan ölçümlerle tespit edilmişti. Sonuçlar, Anayasamızda da ifadesini bulan “temsilde adalet” ve “yönetimde istikrar” prensiplerinin göstergeleri bazında nesnel ölçütlerle analiz edildiğinde; mevcut sistemin yapısındaki aksaklıklar dolayısıyla, özünden, yani adaletli ve orantılı temsili sağlama özelliklerinden uzaklaşmış olduğu değerlendirmesinde bulunulmuştu.

Sistemdeki oy-sandalye-güç dönüşümünün orantılı olmasını engelleyen temel nedenler olarak ise; seçim çevresi büyüklüğü (bölgesel milletvekili dağılımı) farklılıkları, kullanılan sandalye dağıtım mekanizmasının özelliği ve yüksek bir seçim barajının varlığı olarak sayılmış, bunların sonuçlara mevcut ve olası etkileri yapılan simülasyonlarla gösterilmişti. Temel olarak seçim çevresi büyüklüklerinin ve seçim barajının uygun biçimde değiştirilmesi ile sistematik eşitsizliklerin -bir ölçüde de olsa- gidereceği görüşü ve böyle bir ortamda siyasi aktörlerin daha dengeli stratejiler geliştirebileceği argümanının savunulduğu çalışmada; sistemin temel yapısı değiştirilmeden barajın düşürülmesi vb. önlemler ile yönetimde istikrarı ciddi oranda etkilemeden temsilde adalet açısından iyileştirmeler yapılabileceği de ortaya konulmuştu.

Önceki çalışmamızın bir devamı olarak şimdiki çalışmamızda, mevcut sistemin yanı sıra düşünülebilecek ve kamuoyunda tartışılan alternatif seçim sistemlerinden bazılarını analiz ediyoruz. Seçim sisteminde, ülke seçim barajının ve/veya bölgesel milletvekili dağılımının değiştirilmesinin yanı sıra (veya bunlardan bağımsız olarak), Dar / Daraltılmış Bölgelerin tanımlanması, belirli bir sayıda “Türkiye Milletvekilliği”nin sisteme eklenmesi ve eğer yapılabiliyorsa tercihli oy, iki turlu seçim gibi daha köklü sistem değişiklikleri tasarlanabilir. Bir sonraki genel seçimin normal şartlarda Haziran 2015’te yapılacağı düşünüldüğünde, bu süreçte yeni seçim sistemi önerilerinin ortaya atılması da beklenebilir. Nitekim güncel gelişmeler bu tartışmanın bu süreçte yoğunlaşacağını göstermektedir..."