Değerlendirme Notu/ Doç. Dr. Sait Akman

İthalat rejiminde ardı ardına yapılan değişikliklerle binlerce kalem ithal mal üzerinde ilave gümrük vergisi (İGV) alınmasına karar verildi. Bu vergilerin elbette ithalat üzerinde kısıtlayıcı etkisi olması beklenmektedir. Sayıları 3000’i bulduğu söylenen ürünler üzerinde alınacak ilave vergilerin ithalatı daha maliyetli hale getireceği aşikâr. Ancak ilgili karar değişikliklerinin ne amaçla yapıldığı konusunda kamuoyunun yeterince aydınlatıldığı söylenemez. İGV’nin ne gibi etkilere yol açabileceğinin ayrıntılı çalışmalar ile ele alınmasında yarar bulunmaktadır. Bu amaçla yapılan TEPAV çalışmasında da belirtildiği üzere söz konusu vergiler özellikle ihracatta ara malı ve üretim maliyetini artırırken, istihdam açısından da bazı olumsuzluklara yol açması beklenebilir. Ayrıca bu kararların Türkiye’nin uluslararası ticarette özellikle DTÖ kuralları bakımından taahhütleri ile örtüşüp örtüşmediği de ayrıca düşünülmelidir.

Türkiye’nin ithalatını düzenleyen kanunlar çerçevesinde kabul edilmiş olan İthalat Rejimi Kararı sıklıkla bazı değişikliklere uğramakta ve yeni kararlar yoluyla düzenlemeler getirilmektedir. Son dönemlerde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri yoluyla ithalatı yapılan binlerce kalem mal üzerine %50’ye varan oranlarda ek gümrük vergileri yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Söz konusu Karar’larda İGV’nin ithalatta hâlihazırda alınmakta olan “gümrük vergileri ve diğer mali yükümlülüklerden ayrı olarak tahsil” olunacağı ve “genel bütçeye irat” kaydedileceği belirtilmektedir. Bu vergilerin bir diğer özelliği ise ithalatın yapıldığı menşe ülkeye göre özellik taşımasıdır. Buna göre, Türkiye İGV’yi genel olarak AB ve serbest ticaret anlaşması bulunan ülkelerden (“çapraz menşe kümülasyon sistemine tabi ülkeler menşeli eşyadan tercihli menşeinin tevsiki halinde”) yaptığı ithalattan değil bunların dışında kalan “diğer ülkelerden” (örneğin Çin, Japonya, ABD, Tayvan, Endonezya vd.) tahsil edecektir. İGV’nin 30 Eylül tarihine kadar belirlenen oranlarda ve 1 Ekim’den itibaren ise daha düşük oranlarda uygulanacağı ifade edilmektedir.

Değerlendirme notunun tamamına erişmek için tıklayınız.