Bu hafta gözler Merkez Bankası üzerindeydi. TCMB enflasyon hedeflerini yukarı yönlü revize etti ve tahminler üzerindeki belirsizlik aralığını arttırdı. Merkez Bankasının yeni yıl sonu enflasyon tahminleri şu şekilde:
- 2023: %65
- 2024: %36
- 2025: %14
Sıkı sıkıya dezenflasyon sürecine bağlı Merkez Bankası enflasyon tahminlerini neden artırdı? Başkan Erkan basın toplantısında enflasyon tahminlerindeki revizyonunun sebebini kur, akaryakıt fiyatları, vergi artışları ve beklentilerdeki bozulma olarak iletti. Bu dönemde uluslararası fiyat dinamiklerinde olağan üstü bir gelişme olmadığına göre, revizyonun esas olarak uygulanan politikalar kaynaklı olduğunu görüyoruz.
Merkez Bankası son 5 ayda yüksek faiz artışı yapmış olmasına rağmen negatif faiz marjını hala kapatamadı. Mayıs ayında %8,5 olan politika faiz oranı Ekim ayında %35’e çıkmasına rağmen, 2023 yıl sonu için enflasyon beklentisi %65’e, 2024 yıl sonu için de %36’ya çıkartıldı. Piyasanın 12 aylık enflasyon beklentisi ise %45 civarında. Bu da geriden gelen para politikasının kur-enflasyon-faiz sarmalı üzerindeki etkisine işaret ediyor.
Merkez Bankası enflasyonun 2024 yılı Mayıs ayında %70-75’e çıkmasını; yıl sonunda ise %36’ya düşmesini bekliyor. Peki bu nasıl sağlanacak? Başkan Erkan’ın iletmiş olduğuna göre parasal sıkılaşmaya devam edilecek. Yani politika faiz oranlarında yeni faiz artışları beklemeliyiz. TEPAV bünyesinde yapmış olduğumuz çalışmada da politika faiz oranını bu yıl %40, önümüzdeki yıl için de %45 oranında öngörmüştük. Piyasa faiz oranlarının bu oranların çok daha üzerine çıkması olası. Mevcut durumda mevduat faiz oranlarının %40-45, kredi faiz oranlarının da %40-60 bandında olduğunu hatırlamakta fayda var. Ayrıca, para politikasının kademeli sıkılaşması, reel faizlerin hala negatif olması, dolarizasyonun ve finansal risk göstergelerinin yüksek olması nedenleriyle, bu dönemde kredi ve piyasa kontrol mekanizmalarının da yoğun bir şekilde devam etmesini beklemeliyiz.
Merkez Bankasının orta vadeli enflasyon hedefi %5; peki orta vade ne zaman başlayacak? Hükümetin belirlemiş olduğu Orta Vadeli Program’da, orta vade 3 yıl olarak belirleniyor. Bu çerçevede orta vadenin 2025 yılı olduğunu anlıyoruz. Ancak TCMB Enflasyon Raporunda 2025 yılı için beklenen enflasyon oranı %14. Yani hedefin hala 3 katı. Kalkınma Planında ise %5’lik enflasyon hedefine 2028 yılında ulaşılması hedefleniyor. Burada şunu da belirtmekte fayda var, TCMB’nin karnesine bakacak olursa maalesef hiçbir yıl sonunda %5 hedefini yakalayamadık.
Tek haneli enflasyon hedefi yakalanması çok zor bir hedef mi? Bu soruya, Başkan Erkan’ın Enflasyon Raporu Basın Toplantısından alıntı yaparak cevap vermek istiyorum. Enflasyonla mücadeleye zamanında ve kararlılıkla başlayan ülkelerde enflasyonun keskin bir şekilde düştüğünü görüyoruz. İçinde Türkiye’nin de bulunduğu OECD ülkelerinde Eylül ayında ortalama tüketici enflasyonu %6 idi. Türkiye’de ise bu oran %62. Mutlak yoksulluğun ana belirleyicisi olan gıda enflasyonu ise Türkiye’de Eylül ayında %75 iken OECD ülkelerinde %8 idi. Zira Dünya Bankasının Ekim Ayı Gıda Güvenliği Raporunda Türkiye dünya çapında en yüksek reel gıda enflasyonuna sahip 4. ülke oldu. İlk 5 ülke şu şekilde: Mısır, Lübnan, Ruanda, Türkiye ve Arjantin.
Özet olarak mevcut durumdan çok daha düşük bir enflasyon mümkün. Bunun için para ve maliye politikalarının bunu önceliklendirmesi gerekiyor. Ancak daha da önemlisi yıllardır dillere pelesenk ettiğimiz yapısal reformların hayata geçirilmesi gerekli. İlk önce hukuk sistemi, liyakat, hesap verebilirlik ve kurumsallaşmayla başlarsak arkası çok daha hızlı gelecektir.
Bu köşe yazısı 03.11.2023 tarihinde Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi'nde yayımlandı.
