Geçenlerde Bloomberg, Amerikan düşünce kuruluşu Cato Enstitüsü’nün Sefalet Endeksi’ni yayımladı. Önce hemen söyleyeyim, Sefiller Listesi’nde yeni bir şey yok. Türkiye Sefiller Listesi’nin üst sıralarındaki yerini koruyor. Endişeye mahal yok yani. Haberin benim dikkatimi çekmesinin nedeni, Kolombiya Maliye Bakanı’nın bu habere gönderdiği düzeltme oldu. Kolombiya Maliye Bakanı, “bu listeyi belirlerken seçtiğiniz 58 ülkeyi anlamadım” diyordu. Zira 58 ülkelik listede 15’inci olan Kolombiya, IMF’nin daha geniş 106 ülkelik listesinde 37’inci sırada yer alıyordu. Ben listeye yeni baktım, Türkiye 58 ülkelik listede 9’uncu, 106 ülkelik listede ise 19’uncu sırada yer alıyor. Endişeye mahal yok yani. Sefiller listesinde ilk 10’a giremesek bile ilk 20 garanti görünüyor.
Peki, nedir bu Sefiller Listesi?
Enflasyon ve işsizlik oranları toplamının en yüksekten en düşüğe doğru sıralandığı listeye Sefiller Listesi deniyor. Basit aslında. İş bulamazsanız, işsiz kalırsanız evinize ekmek götüremezsiniz. Ne olur? Sefalet olur. İnsanlar bu nedenle açlıktan bile ölebilir. Toplumdan dışlanır. Yine aynı biçimde, fiyatlar genel düzeyi sürekli olarak artıyorsa, fiyatlar yükseliyorsa gelirinizin alım gücü azalır. Eve artık daha az ekmek götürebilirsiniz. Ne olur? Sefalet olur. Şimdi hemen “şu da var, bu da var” demeyin. Ne kadar basit, o kadar iyi.
İşte ülkelerin bu iki temel göstergesini yan yana koyup toplar ve sonra da bu ülkeleri alt alta sıralarsanız Sefiller Listesi’ne ulaşırsınız. Nedir? Dünyada işsizliğin ve enflasyonun toplamının en yüksek olduğu ülkeler listesi işte. Türkiye, dünyada işsizlik ve enflasyon oranları toplamının en yüksek olduğu ilk 20 ülke arasındadır. Nokta. Aslında Bloomberg bizi ilk 10 ülke arasına koymuştu. Ama Kolombiya Maliye Bakanı’nın müdahalesi sonrasında masa başında aşağıya düştük. Ama düşe düşe ilk 20’deki şerefli yerimizi aldık.
Nedir? Birincisi, biz Türkiye’de enflasyonun çok düşük olduğunu zannediyor olabiliriz. Ama değildir. Enflasyonun artık yüzde 80’lerde olmaması bugünkü yüzde 10’luk enflasyonu kabullenmemizi gerektirmez. Enflasyon yüksek olduğu için faiz oranları da yüksek olmaktadır. İkincisi, biz Türkiye’de işsizlik oranının ciddiye alınmayacak kadar düşük olduğunu düşünüyor olabiliriz. Ama değildir. Yüksektir. İşsizlik oranı 2001 krizinden sonra yükseldiği platodan aşağıya hiç düşmemiştir. Kötüdür. Üçüncüsü, listede Türkiye’nin üzerinde yer alan ülkeler ya Venezuela gibi dünyadan habersiz Miki Maus iktisatçıları tarafından yönetilen ülkelerdir ya da Yunanistan ve İspanya gibi daha yenilerde kriz vurgunu yemişlerdir. Normal ülkeler Sefiller Endeksi’nde nal toplamaktadır.
Türkiye’nin makroekonomik istikrarla ilgili temel bir problemi hala vardır. Burada kaygı verici olan nedir? Halen devam etmekte olan döviz kuru intibakının dinamiği ile olası büyüme performansına bakıldığında, Türkiye’nin Sefiller Endeksi’nin top 10’u içindeki yeri uzun yıllar için garanti gibi durmaktadır. Türkiye Sefiller Endeksi içindeki yerini asla hak etmemektedir. Hatadır. Kötü yönetimdir.
Bu köşe yazısı 28.05.2015 tarihinde Dünya Gazetesi'nde yayımlandı.
