Mısır, başladığı noktaya döndü. Çok erken oldu. Ülkenin demokratik seçimle gelmiş ilk cumhurbaşkanı daha sadece bir yıldır görevdeydi. Ama böyle olacağı çok belliydi. Bana sorarsanız, Muhammed Mursi Yunan tragedyalarında görmeye alışık olduğumuz karakterlerdendi. Hani, “Tanrı bir kuluna zarar vermek isterse önce aklına zarar verir” durumu. Sophokles’in tragedyası Antigone’u hatırlayın. Tam da bu nedenle Mursi’ye destek verenlerin oranı görevde ilk 100 gününün sonundaki yüzde 78 seviyesinden ilk yılın sonunda yüzde 32’ye kadar düştü. Yine de Mursi modern Mısır’ın demokratik seçimle gelmiş ilk cumhurbaşkanıydı. Ve darbe her koşulda darbedir. Doğası gereği kötüdür. Kurumsal kapasite inşasına zarar verir.
Peki, çözüm Tahrir destekli darbe midir? Zinhar değildir. Keynes’in 1919 tarihli “Barışın Ekonomik Sonuçları” kitabının önsözünü hatırlayın. Bu sefer doğrudan boşluklara “Mısır” yazıyorum: “Son dönemlerde elde ettiğimiz en garip ve geçici avantajların doğal, kalıcı ve bel bağlanabilir olduğunu farz etmekte ve planlarımızı da buna göre yapmaktaydık. Bu kumun üzerine atılmış yanlış temel üzerinde sosyal ilerleme planları yapmakta ve siyasi platformlarımızı donatmakta, düşmanlıklarımızın ve belirli hırslarımızın peşinden gitmekte ve Mısır’daki iç çatışmayı hafifletmek yerine kışkırtmaktan kazancımız olacağını düşünmekteydik.”
Kumun üzerine atılmış yanlış temel hala durmaktadır. Türkiye’de ekonomik ve sosyal dönüşüm, siyasi dönüşümden önce gerçekleşti. Mısır’da siyasi dönüşümün ekonomik dönüşümden önce gelmesi ve ekonominin acil yapısal sorunları bulunması işi zorlaştırıyor. Yapısal sorunların çözümü ve ekonomik dönüşüm için dirayetli siyasi liderlere ihtiyaç vardır. Gelin görün ki, bizim mahallede dirayet zor bulunuyor. Mısır’a bir bakın.
Peki, çözüm Müslüman Kardeşler mensuplarının tutuklamak ve cezalandırmak mı? Asla. Bu sadece Müslüman Kardeşler’in Mısır Devrimi’nin ilk yılında yönetimde ne kadar beceriksiz olduklarını unutmamıza neden olur. Daha önce de böyle oldu. Akdeniz demiryolları haritasına bir kere bakın. Harita, Mısır sorununun köklerinin son derece yapısal olduğunu ortaya koyuyor. Bunu anlamak için Mısır’ı Türkiye ve Kuzey Avrupa ile karşılaştırmak yeter.
Geçen haftaki yazımda Mısır hakkında şöyle demiştim: “Görünen o ki yetişkinler aslında kumdan yapılmadığını hayal ettikleri devasa kumdan kalelerinin içinde eğleniyor. Ben size doğrusunu söyleyeyim; o kaleler kumdandır.” Evet, kaleler kumdandı. Ve Mursi ve ekibinin beceriksizliği yüzünden Mısır başladığı yere döndü. Demek ki Mursi, Mısır dönüşümünün Turgut Özal’ı değilmiş. Sıradaki adayı görelim.
Bu köşe yazısı 06.07.2013 tarihinde Hürriyet Daily News'te yayımlandı.
