İstanbul, bütçe gelirlerinden alacağı pay azalacak tek il olacak. Yasa geçen yıl uygulansaydı bir İstanbullunun alacağı para 21 lira daha az olacaktı.

ANKARA - Yeni Yerel Yönetim Yasası'nın kaybedenleri, iller arasında  İstanbul, partiler arasında ise MHP oldu. İstanbul’un kişi başına bütçeden alacağı pay azaldı. MHP ise yönetimde olduğu belediye sayısı en çok azalan parti oldu.

TEPAV Yönetişim Politikaları Analisti Emre Koyuncu tarafından hazırlanan “Yenilenen Yerel Yönetim Sisteminde Belediye ve İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alacakları Payların Karşılaştırmalı Analizi” yayınlandı.

Analizde 12 Kasım 2012 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen, 13 ilde büyükşehir belediyesi kurulmasına ilişkin yasanın 29 ile kırsalı da içeren bir büyükşehir modeli getirirken yerel yönetimlerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları paylarda da esaslı değişiklikler yaptığı açıklandı. Çalışmanın amacının payların mevcut dağılımı ile Yasa’da belirtilen yeni kurallara göre oluşacak dağılımın karşılaştırmasını yapmak olduğu ifade edilerek, şöyle denildi:

“Kanun’da yer alan yeni formüllere göre oluşturduğumuz ve ‘2011 yılında Kanun’daki formül uygulanmış olsaydı ne olurdu?’ sorusuna cevap aradığımız modele göre merkezden transfer edilen payların belediye ve özel idarelerin bütçe gelirleri içindeki oranı %48’den %54’e çıkarken, GSYİH içindeki payı da %1,93’ten %2,20’ye çıkmaktadır.  Payların mali büyüklüğü ise %12 artmaktadır. Bu değişimler paylarda yaklaşık 3,1 milyar TL’lik bir artışın karşılığı olarak gerçekleşmektedir.

Her şeyden önce belirtmek gerekir ki Kanun öngördüğü yerel yönetim paylarındaki artış ile yerel yönetimlerin mali olarak güçlendirilmesine yönelik ciddi bir adımdır. Paylardaki artış yerelleşmenin göstergelerinden biri olan yerel yönetim/merkezi yönetim harcama oranını da yerel yönetimler lehine artırmaktadır.”

Yasa’nın kaybedeni İstanbul

TEPAV’ın çalışmasına göre, Yeni Yasa ile kişi başına bütçeden alacağı para azalan tek il İstanbul olacak. Eski yasaya göre 2011 yılında bütçeden kişi başına 500 lira alan İstanbul, yeni Yasa uygulansaydı kişi başına 21 lira daha az, yani 479 lira alabilecekti.

Kişi başına TL cinsinden artışta ise ilk sırayı Erzurum alırken (197 TL) onu Muğla (186 TL) ve Van (167 TL) izledi. İzmir’de artış 20 TL, Ankara’da ise 3 TL olurken Gaziantep’te hiç artış olmadı.

Yasa’yla oransal olarak en çok kazanan ilk beş il sırasıyla Muğla (%90), Van (%77), Erzurum (%71), Balıkesir (%65) ve Tekirdağ (%63) olarak belirlendi.

İLLERE GÖRE TOPLAM YEREL YÖNETİM PAYLARI

En büyük kayıp MHP’de…

TEPAV, Yasa’nın belediye başkanlarının bağlı oldukları siyasi partiler açısından etkisini de belirledi. Büyükşehir ilçe, il merkez, ilçe merkez ve belde belediyelerinin genişlemesi veya bölünmesi durumunda aynı partinin yönetiminde olacağı varsayımıyla yapılan hesaba göre belediye sayısının en çok MHP, en az BDP belediyelerinde azaldığı görüldü. MHP’nin belediye sayısı 417’den 169’a gerilerken, BDP’nin 241’den 182’ye inecek.

Kişi başı paylar dikkate alındığında ise en fazla kaybı BDP belediyeleri (%24) yaşarken, en az kaybı AK Parti belediyeleri (%9) yaşayacak.

BELEDİYE BAŞKANLARININ PARTİLERİNE GÖRE PAYLARINDAKİ DEĞİŞİM (BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ HARİÇ)