Kurumsal tasarımdan başlanacak anayasa tartışmalarıyla, anayasa yapım sürecinin aşırı politize olması, kutuplaşması ve nihayetinde tıkanmasının bir ölçüde engellenmiş olacağı açıklandı.

ANKARA- TEPAV, anayasa tartışmalarına kurumsal tasarımdan başlamanın anayasa yapım sürecinin daha verimli olmasını sağlayabileceğini açıklayarak, "Tartışmaya anayasal değerlerden veya insan haklarından değil de kurumsal tasarımdan başlandığı takdirde, anayasa yapım sürecinin aşırı politize olması, kutuplaşması ve nihayetinde tıkanması bir ölçüde engellenmiş olur" dedi.

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Levent Gönenç tarafından hazırlanan "Anayasayı Tartışmaya Nereden Başlamalı? Anayasa Tartışmalarında Anayasa Mühendisliğinin Önemi" başlıklı politika notu yayımlandı.

Not'ta "Anayasa yapım sürecinde tartışma alanları belirlenirken, denetleme ve dengeleme mekanizmalarına ağırlık verilmesi, hatta bu konudaki birikimin uzmanlar ve siyasal partiler düzeyinde bir an önce oluşturulmaya başlanması önerilebilir" denildi. Not'a şöyle devam edildi:

"Kuşkusuz önerilen bu strateji, anayasanın diğer iki boyutunun tartışılmayacağı veya ihmal edileceği anlamına gelmez, ancak tartışmaya kurumsal tasarımdan başlamak veya ağırlığı bu alana kaydırmak anayasa yapım sürecinin daha verimli olmasını sağlayabilir. Öte yandan, tartışmaya anayasal değerlerden veya insan haklarından değil de kurumsal tasarımdan başlandığı takdirde, anayasa yapım sürecinin aşırı politize olması, kutuplaşması ve nihayetinde tıkanması bir ölçüde engellenmiş olur. Süreç bu noktadan başlayıp ilerledikçe diğer alanlar da tartışmaya yukarıda açıkladığımız çerçevede dahil edilebilir."

Not'ta doğru bir kurumsal tasarım ve uygun denetleme ile dengeleme mekanizmalarının oluşturulmasının, özellikle yasama ve yürütme organları ile yargı organı arasındaki ilişkilerin uygun biçimde tanımlanmasının anayasanın temel hak ve özgürlükleri koruma işlevini de gereği gibi yerine getirmesine katkıda bulunacağı belirtildi.

Anayasa Mühendisliği

Çalışmada, mükemmel bir kurumsal tasarımın ancak iyi "anayasa mühendisliği" sayesinde mümkün olabileceği açıklandı. "İyi anayasa mühendisliği ise kriz üreten değil, kriz çözen; siyasal sistemi hantallaştıran değil, onu işler kılan anayasalar tasarlanması anlamına gelir" denilen çalışmada şu ifadelere yer verildi:

"Bu bağlamda iyi anayasa mühendisliği şu noktalar üzerinde yoğunlaşmalıdır:

-       Anayasal sistemi oluşturan kurumsal unsurlar arasında uygun denetleme ve dengeleme mekanizmalarının kurulması,

-       Kurumsal tercihlerin kısmi revizyonlar şeklinde değil, bir bütün olarak tasarlanması,

-       Mevcut kurumsal modellerin öngörülebilir sonuçlarının tüm siyasal sistem açısından ve kapsamlı bir biçimde değerlendirilmesi.

Günümüzde anayasa mühendisliği alanında yapılan çalışmalar bağlamında özellikle hükümet sistemleri ve bununla bağlantılı olarak seçim sistemleri tasarımında kullanılabilecek çözümler üretilmektedir. Türkiye'de anayasa yapımını tartıştığımız bu günlerde anayasa mühendisliği bilgisiyle üretilecek alternatif sistem tasarımları verimli bir anayasa yapım sürecinin de başlangıcı olabilir."