Vergilemede meşruiyeti ve adaleti vergi uyumu ile güçlendirmeye yönelik yapısal bir adım / H. Hakan Yılmaz

I. Giriş: Önerilen Düzenlemeleri Mali Uyum ve Yapısal Dönüşüm Başlığı Altında Nasıl Anlamaya Çalışmalıyız?

Para politikası tarafında program ve hedefler açısından işler şu anda yolunda giderken gözler maliye politikası tarafına çevrilmiştir. Burada temel performans göstergesi, bütçe açığının uygulanan programda enflasyonla mücadeleyi destekleme bağlamında ne seviyeye düşürüleceğidir.

En son açıklanan TEPAV Para Politikası Değerlendirme Notunda kredi faizlerinin yükselmesi yanında ikinci önemli riskin yüksek bütçe açığı olduğu ifade edilmiştir. Notta, alınan önlemlerin 2024 bütçe açığının GSYH’ye oranını OVP’de öngörülen düzeye (%6,4) yaklaştıracağı ve ek olarak, TBMM’ye sunulması beklenen vergi düzenlemelerinin yasalaşması halinde bütçe açığının bir miktar daha azalacağının altı çizilmekle birlikte bütçe açığının 2024 ve 2025’te alabileceği muhtemel değerlerin makroekonomik istikrarı sağlamak açısından hala yüksek düzeylerde olduğu da vurgulanmıştır.

Her ne kadar OVP’de (2024-26) 2025 yılı bütçe açığının GSYH’ye oranı %3,4 seviyesinde hedeflenmiş olsa da harcama genişlemesi, deprem ve seçim (EYT, bakanlıklarda harcama programlarındaki verimliliği tartışmalı genişlemeler gibi) kaynaklı program maliyetlerinin tam kavranamaması ve geleneksel olarak bu tahminlerin hep iyimser hazırlanmış olması nedeniyle aslında açığın harcama ve vergi tedbirleri alınmadığı durumda %5’ler seviyesinin altına inmeyeceğini bu aşamada söyleyebiliriz. Bu çerçevede bütçe izleme bülteni ve mali değerlendirme notlarımızda açıkça ifade ettiğimiz gibi 2024, 2025 için %5-6’larde gezinen bütçe açıkları çok yüksek olup sürdürülebilir değildir.

Geldiğimiz noktada mali dengede sürdürülebilir bir iyileşme, kamu programlarında etkinlik, adalet ve verimlilik temelinde yapısal nitelikte değişimlere bağlıdır. Dolayısıyla ekonomik programın ancak kamu maliyesi ayağının güçlü bir tasarıma sahip yapısal reformlarla sürdürülebilir olacağını söyleyebiliriz. Bu anlamda da harcama reformuna yönelik değerlendirmeyi yapısal unsurları da içeren ilgili tasarruf paketi detaylı olarak açıklandığında ele alacağız. Bu çalışmada GİB’in hazırladığı öneriler çerçevesinde vergi paketine bakacağız.

GİB tarafından hazırlanan paketin mali etkisi 2025 yılında esas olarak kendisini gösterecektir. Dolayısıyla bugünden gelecek yıl ve izleyen döneme ilişkin mali adımlar, vergi başlığı altında atılmaktadır. 2025 yılı için gelir ve kurumlar vergisi düzenlemeleri ile KDV, ÖTV ve Harçlar ile ilgili düzenlemelerin toplam mali etkisi 736 milyar TL seviyesinde tahmin edilmiştir. GSYH’ye oran olarak büyüklük %1,4 seviyesinde çıkmaktadır.

Değerlendirme notunun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.