Başlık         :Türkiye'de Maaş ve Ücretlerin Asgari Ücrete Yakınsaması ve İlgili Gelir Dağılımı Sorunları

Sayı              : WP202402

Yazar(lar)  : Prof. Dr. Aykut Kibritçioğlu

Dil                : Türkçe

Tarih           : Ağustos 2024

Özet       : Bu çalışma, Türkiye’de maaş ve ücretlerin asgari ücret düzeyine yakınsama eğilimini ve bu durumun gelir dağılımı üzerindeki olumsuz etkilerini ele almaktadır. Türkiye’de asgari ücret, özellikle son yıllarda artan enflasyonist baskılar altında, geniş bir çalışan kesimi için en düşük geçim standardı olarak belirlenmiştir. Ancak, asgari ücretin zamanla yükseltilmesi karşısında, diğer ücret ve maaş gruplarının yeterince yükseltilmemesi, ekonomideki pek çok maaş ve ücretin asgari ücrete doğru yakınsaması eleştirisini doğurmuş ve bu durum yüksek enflasyon ortamında geniş bir kesimin reel gelirlerinde kayıplara yol açtığı dile getirilmiştir. Çalışmada, kamu sektöründeki memur maaşları, kamu üniversitelerinde çalışan akademik personelin maaşları, imalat sanayiindeki ücretli çalışanların ortalama ücretleri ve SGK’ya bağlı olanların emekli aylıkları gibi çeşitli gelir gruplarının asgari ücretle ve kişi başına gayri-safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ile olan ilişkisi incelenmiştir. Veriler; Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) gibi resmi kaynaklardan ve gerekli olması halinde, bu konuyla ilgili bazı akademik araştırmalardan derlenmiştir. Elde edilen bulgular, özellikle 2014’ten sonra maaşların genelde asgari ücret seviyesine (hatta onun da altına) doğru hızla gerilediğini göstermektedir. Ücret ve maaşların kişi başına GSYİH’ye göre seyri için de benzer gözlemler geçerlidir. Bu süreçte, kamu çalışanlarının maaşları, akademisyenlerin maaşları ve emeklilerin aylıkları hem asgari ücretin hem de kişi başına GSYİH’nin de altında bir seviyeye doğru düşüşler göstermiştir. Bu eğilim, gelir dağılımında ciddi bir bozulmanın işaretçisidir ve çalışanların büyük bir kısmını maddi açıdan zor durumda bırakmıştır. Çalışmanın sonuçları, Türkiye’deki sosyal güvenlik ve asgari ücret sistemlerinin yeniden gözden geçirilmesi ve “çoklu asgari ücret sistemi” gibi daha adil bir gelir dağılımını hedefleyen politikaların uygulanması gerektiğini ortaya koymaktadır. Türkiye’deki kamu ve vakıf üniversitelerindeki akademik maaşlar için farklı unvanların gerektirdiği vasıf farklılıkları itibariyle yapılacak bir pilot maaş skalası uygulaması, ülke geneli için tasarlanacak çoklu asgari ücret sisteminin kurulması açısından yol gösterici olabilir. Araştırmanın bu ve sendikal hakların güçlendirilmesi gibi diğer politika önerileri hem asgari ücretle çalışanların hem de diğer gelir gruplarının ekonomik refahını artırmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Sözcükler: Türkiye ekonomisi, işgücü piyasası, enflasyon, gelir, gelir dağılımı, asgari ücret, memur maaşları, akademisyen maaşları, emekli maaşları, genel refah, sosyal güvenlik ve çoklu asgari aylık sistemi

JEL Sınıflaması  : E24, D31, E31, E64, J26 ve J31.

Çalışmaya erişmek için tıklayınız.