Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) kararlar bir süredir hafta sonları alınıyor. Geçen Pazar ABD Hazine Bakanı Paulson, Freddie Mac ve Fannie Mae yönetimlerinin kayyuma devredildiğini açıkladı. Şirketlere el konulmadı. Hissedarlar mağdur edilmedi. Şimdilik büyük bir yapısal değişiklik de olmadı. Şirket yönetimlerine kayyum olarak, yeni kurulan Federal Emlak Finansmanı Otoritesi'nin (Federal Housing Finance Agency-FHFA) başkanı atandı. Bir süredir bu bankacılık krizinin neresinde olduğumuzu merak edip duruyorduk. Şimdi iş bitti mi? Bize kalırsa "Hayır". Gelin bakın neden "Hayır". Ne demiştik? Bir bankacılık krizinde, krizin çözüm safhasına girip girmediğinin göstergesi neydi? Kamunun işi çözmek üzere devreye girmesiydi. Gelin bunu da tanımlayalım: Yapılması gereken iş, çözüme gidecek kaynak transferinin tasarlanmasıydı. Kamu fonlarının devreye girerek, kamu kaynaklarını işi çözmek için kullanmaya başlanmasıydı. Bu çerçevede, daha önce "aynı operada olduğu gibi", demiştik, "şişman kadın şarkısını söylemeden perde inmez". Doğrusu ya, burada da bakılması gereken gösterge tam da bu. Freddi ve Fannie'nin yönetimlerinin kayyuma devri, kamu kaynaklarının devreye girmesi midir? "Hayır". O vakit, bu, o, perdeyi indirecek şarkı değildir. Neden değildir? Bugün itibariyle, Pazar günkü açıklama sonucunda, kimin ne kadar kaybettiği, kimin ne kadar kazandığı belli değildir. O vakit, bu, o, perdeyi indirecek şarkı değildir. Peki, o zaman, pazar günü yapılan açıklamanın manası nedir? Şirket yönetimleri neden kayyuma aktarılmıştır? Cevap basittir: Daha büyük bir maraza çıkarmadan, Başkan Bush dönemini kapatıp, yeni döneme geçebilmek için. Bu kararla birlikte, mevcut İdare'nin bankacılık krizinin çözümü için gereken "güçlü" kararları verebilecek kapasitede olmadığı açıklıkla ortaya çıkmıştır. Kriz, bir nevi buzdolabına alınmıştır. Mutlaka bol bol da dua edilmektedir. Yönetimlerin kayyuma devri, kayyum olarak bu alanda yeni kurulan FHFA'nin atanmış olması, kamunun bu şirketlerin arkasında olduğu imajını güçlendirmektedir. Bu çerçevede, verilen mesaj, "merak etmeyin, bir çözüm bulacağız" mesajıdır. Ama aynı zamanda, "Halen bir çözümümüz yoktur" da denilmektedir. Etki ne olur? Etkinin bundan sonraki adımlarda kayyumun şirketi yönetmek için ne yapacağı ile yakından alakalıdır. Aktarılacak kamu kaynaklarının boyutunun belirginleşmesi ile ilgilidir. Esasen bu kararla ABD devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) piyasası hızlı bir biçimde genişleme eğilimine girmiş olmaktadır. Fannie ve Freddie'nin ihraç ettiği borçlanma senetleri, Pazar günü itibariyle, ABD DİBS'lerine biraz daha yaklaşmıştır. Onlar dün "junk" statüsündeydiler şimdi "iyi" bir statüye terfi ettiler. Ama şimdilik tam da aynı olmadılar. Bu ikisi aynılaştıkça kriz çözülecek, bir başka problem ortaya çıkacaktır. Öyle ya, oradaki DİBS piyasasının işleyişi ile ilgili analiz yaparken artık bu faktörü de dikkate almaya başlamakta fayda vardır. Fannie Mae, FNMA'nin, Federal Milli İpotek Birliği'nin İngilizce baş harflerinin samimi bir biçimde okunmasından çıkmaktadır. Freddie Mac ise, Federal Emlak Kredisi ve İpotekler Şirketi (FHLMC)'nin aynı samimiyetle okunmasıdır. Bunların ikisi toplam 12 trilyon ABD doları olan bireysel gayrimenkul kredileri pazarındaki kredilerin yaklaşık yarısını ya bilânçolarında taşımakta,ya da bunlara garanti vermiş bulunmaktadırlar. Bugün için ipotek kredileri piyasasında işlem yapan iki temel aktör Fannie ve Freddie'dir. Fannie ve Freddie'nin ikincil piyasada işlem yapamaz hale gelmeleri demek, emlak balonunun tam ve kesin olarak sönmesi ve de ipotek kredisi kaynaklı menkul kıymetleri bilançolarında taşıyanların bir kez daha ve kalıcı olarak zarar yazmaları demektir. Pazar günkü karar bunu şimdilik önlemeyi amaçlamaktadır. Aslında belki o zararın bir an önce yazılması gerekmektedir. Dünün tehlikeli maceralarına kalkışanlara zararın ödetilmesi belki son derece yararlıdır. Ama öyle anlaşılmaktadır ki, Bush yönetimi, bu konuda, kaynak tahsisine ilişkin bir karar vermek istememektedir. Fannie ve Freddi'nin yönetimlerinin kayyuma devredilmesi oyunu bir süre daha uzatmayı hedefleyen bir stratejiye işaret etmektedir. ABD'deki iktidar boşluğu yalnızca Orta Doğu'da ve Kafkaslarda verilmesi gereken kararları değil, uluslalararası bankacılık krizinde de karar almayı engellemektedir. Zamanlama kötüdür. Şişman kadın şarkısını hala söylememiştir. Bu perde daha inmez.
Bu yazı 09.09.2008 tarihinde Referans Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
