Geçen haftaki Para Politikası Kurulu (PPK) kararından ve kararı açıklayan duyurudan sonra Temmuz PPK toplantısında politika faizinin indirileceği bekleyişleri yaygınlaştı. O toplantıya kadar yeni bir şok yaşanmazsa benim de kanım faizinin düşürüleceği yönünde.

Ne gibi şoklar yaşanabilir? İlk sırayı iç siyaset alıyor: CHP’ye ilişkin karar ne olacak? İkinci sırada ise yatışmış gibi görünen İsrail-İran-ABD gerginliğinin yeniden alevlenmesi olasılığı var. Elbette, Trump hazretlerinin ne ölçüde saçmalıklarına devam edeceğinin bilinmiyor olması üçüncü olarak eklenebilir listeye.

Olası şokları bir tarafa bırakırsak, yüzümüzü enflasyona ve onu belirleyen unsurlara dönmemiz gerekiyor. Mayıs ayı enflasyonu (mevsim hareketinden arındırılmış aylık enflasyon) ne yüksek ne de düşük düzeydeydi. Keza temel enflasyon göstergeleri de. Bu durumda Haziran enflasyonu önemli olacak. Ancak Haziran enflasyonunun düzeyini sadece iktisadi temeller belirlemeyecek. 19 Mart’tan itibaren iç siyasette yaşananlar, Trump’ın gümrük vergisi şokunun yarattığı hasarlar ve nihai olarak da İsrail-İran çatışması nedeniyle döviz kuru sıçradı. Yarısı Euro yarısı da dolardan oluşan sepetin lira karşısındaki değeri martta yüzde 4,6, nisanda ise yüzde 4,9 oranında yükseldi. Mayıs artışı, enflasyonun üzerindeydi: Yüzde 1,9. Bunlar aylık kur ortalamaları için artış oranları. Dün itibariyle mayıs sonuna kıyasla artış ise yüzde 2,5 düzeyindeydi. Ayrıca, İsrail-İran çatışması nedeniyle birkaç hafta petrol fiyatları yüksek düzeylerde seyretti.

Bu gelişmelerin haziran enflasyonuna olumsuz etkilerinin olması beklenir. Merkez Bankası açısından ise iktisadi temellerden kaynaklanmayan bu olumsuz etkilerden arındırıldığında haziran ayında enflasyonun ne olacağı belirleyici. O değer yılsonu için yüzde 29 tahmin (hedef) üst sınırı ile uyumlu ise Merkez Bankası’nın faizi indirmemesi için, olası yeni şoklar dışında pek bir engel kalmıyor. Birkaç nedenle:

Birincisi, yıllık enflasyon yüzde 35. Politika faizi ise yüzde 46. Kredi faizleri daha da fazla. Kısacası, reel faizin düzeyi yüksek. Politika faizinin birkaç puan düşürülmesi, enflasyona ilişkin gidişatı olumsuz etkilemez.

İkincisi, enflasyona kıyasla faizler bu kadar yüksek olunca, reel kesimden gelen şikâyetler de giderek artıyor. Hem yüksek faizden hem de o faize razı olunsa bile krediye erişmekte zorluk çekmekten yakınılıyor.

Üçüncüsü, zaten faiz indirim sürecine başladı. 19 Mart’tan itibaren yaşananlar nedeniyle fiili politika faizi yüzde 49’a yükseltilmişti. Son PPK toplantısının birkaç gün öncesinde yüzde 46’ya geriledi fiili politika faizi. Normal koşullar altında, Merkez Bankası’nın başladığı işin arkasını getirmesi beklenir.

Burada Merkez Bankası’nın dikkat etmesi gereken nokta şu: Haziran enflasyonu yüksek gelirse, bunun iktisadi temellerden kaynaklanmadığını açıklayabilmeli (elbette yüksek olmasının ana nedeni yaşanan şoklar ise). Enflasyon zaten hedefiyle uyumlu ise bu açıklamaya gerek yok elbette.

Bir önemli nokta daha var. Özellikle son zamanlarda çok tartışılan CHP ile ilgili karar PPK toplantısından önce açıklanır ve karar ‘butlan’ şeklinde olursa, yeni bir kur şoku yaşanması olasılığı az değil. O zaman Temmuz PPK toplantısında faiz indirimi çok zorlaşır. Nedeni açık: 19 Mart’tan sonra döviz kurunun sıçraması ve nerede duracağının belli olmaması, PPK’nın olağanüstü toplanmasına yol açtı. Politika faizi yükseltilmek zorunda kalındı. O süreçte Merkez Bankası önemli ölçüde rezerv kaybetti. Benzeri bir siyasi gelişmenin farklı sonuçlar doğurması için bir neden yok.

Bu köşe yazısı 26.06.2025 tarihinde Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi'nde yayımlandı.