Faiz takıntısı (3)
Faizin yükseltilmesi güllük gülistanlık yapmaz. Ama para politikasının düzgün yürütülmemesinden doğan riskleri kaldırır.
Umarım son birkaç haftada yaşad ıklarımız faiz politikasının ne kadar önemli olduğunu göstermiştir. Faiz, önemli bir ekonomi politikası aracı. Gerektiği halde kullanmıyorsanız ülkenizin riskini artırıyorsunuz. Hele bir de sonuçta ‘teknik’ olan (olması gereken) bir işe, siyasilerin karıştığı izlenimi veriliyor ve sorunun faiz politikasını ‘kullanmamak’ değil de ‘kullanamamak’ olduğu algısı yaratılıyorsa, risk daha da artıyor.
Kullanıyorsanız bu aracı, ekonominizdeki sorunlar ortadan kalkmıyor elbette. Ama hem kullanmadığınız için ortaya çıkan ek riskleri yaratmamış oluyorsunuz hem de ekonomi yönetimi işini biliyor ve yapıyor imajını vererek, risk algılamasını bir nebze olsun düşürebiliyorsunuz.
Herkesin tekrar tekrar yaşadığımız ‘pahalı’ deneyimi düşünmesinde yarar var. Faiz politikasında bir değişiklik önerenlere, elbette bu öneri faiz yükseltilmesi şeklinde ise, her seferinde çeşitli sıfatlar takanların özellikle düşünmeleri gerekiyor. Vakitleri olur da düşünürler mi, ya da vakitleri olsa bile düşünmek isterler mi, bilemem. Neyse, ben onlara yardımcı olayım ve faiz takıntısının doğurduğu çok pahalı sonuçlardan onlar adına bir dizi ders çıkarayım.
1 - Para politikası bir hükümetin en önemli iki kısa vadeli ekonomi politikası aracından biridir. Bu politikanın teknik nedenlerle alınmadığı izlenimini verecek şekilde hükümet üyelerinin demeçler vermeleri, para politikasının etkisini azaltır, kimi zaman da politika kararının amaçladığının tersine sonuçlar yaratır. Bu, bir hükümetin kendi ekonomi politikasını etkisizleştirici, hatta olumsuz sonuçlar doğurucu adımlar atması ile eş anlamlıdır.
2 - Faiz, para politikasının en önemli aracıdır. Onu gerektiğinde yükseltmekten çekinmemek gerekir. Elbette faizin yükseltilmesi her şeyi güllük gülistanlık yapmaz. Ama para politikasının düzgün yürütülmemesinden ya da öyle algılanmasından doğan ek riskleri ortadan kaldırır.
3 - Esneklik, karmaşık bir faiz politikası uygulamak demek değildir. Karmaşıklık anlaşılmayı güçleştirir, belirsizliği artırır. Finansal gerginliğin had safhaya vardığı bir ortamda karmaşıklık iyi bir şey değildir.
4 - Döviz kurundaki keskin yükselişin nedenleri ‘temel’ nedenlerse, döviz satarak o nedenleri ortadan kaldıramazsınız. Hele, bir de en önemli para politikası aracını yeterince kullanmadan (faizi artırmadan) böyle bir müdahale yapıyorsanız, boşa rezerv eritiyorsunuz demektir.
5 - Geçmişte kriz yaratan sorunlar çözülmüş bile olunsa, hala bazı kırılganlıklarınız varsa, ‘bu defa farklı’ dememek gerekir. Finansal krizler tarihi her seferinde ‘bu defa farklı olmadığını’ gösteren örnekler ile doludur. Yine de ‘bu defa farklı; artık krizlere bağışıklık kazandık’ düşüncesi ne yazık ki ortadan kalkmamıştır. Bu düşünceden kurtulmak, hep tedbirli olmak gerekir. Tedbir almak ise boş laflar söylemek ile aş anlamlı değildir.
Bu köşe yazısı 30.01.2014 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlandı.
