Milli parayı atıp euroya geçmek
Avrupa'nın sorunsuz kuzey ülkeleri diğerlerine, 'Ne haliniz varsa görün' deyip kendi para birimlerine mi dönecekler?
Çok kızarlardı. Kızgınlıklarını ‘kibarca’ belli edecek biçimde de tepki verirlerdi. Bizim krizden sonra küresel krizden ise önceydi. Merkez Bankası’ndaki görevim nedeniyle yılda iki kez merkez bankalarının bankası konumundaki BIS’in düzenlediği toplantılara katılırdım. Bu toplantıların her yıl bir tanesi Türkiye’nin de içinde bulunduğu merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri için yapılırdı. Avrupa Merkez Bankası’ndan (ECB) ve Brüksel’den birkaç bürokrat da katılırdı o toplantılara.
Bir sürelik tecritten sonra Sırbistan temsilcisinin de toplantılara katılmaya başladığını anımsıyorum. Bu toplantılardan birinde, söz nasıl da dönüp dolaşıp oraya geldi şimdi bilemiyorum ama Sırbistan temsilcisinin “Kendi paramızı bırakarak euroya geçmeyi düşünüyoruz” mealinde bir şeyler söylediğini anımsıyorum. Hem ECB’den hem de Brüksel’den gelen bürokratlar anında tepki verdiler. Bunun neden kabul edilemeyeceğini uzun uzun anlattılar. Benzeri tepkilere başka ortamlarda da şahit oldum.
Draghi coşturdu
Hafta içinde İspanya’nın on yıl vadeli devlet tahvillerinin faizinin yüzde 7,69’u görmesi üzerine, ECB Başkanı Draghi, bu tür gelişmelerin para politikasının ekonomi üzerine etkilerini zayıflattığını belirtti perşembe günü. ECB’nin görevleri arasında para politikasının ekonomiyi etkileme kanallarını açık tutmanın da olduğunu hatırlattı. Piyasalar bu açıklamayı, ECB’nin uzun bir aradan sonra sorunlu ülkelerin devlet tahvillerini satın almaya hazır olduğu biçiminde yorumladı. Elbette bu yorumlarla birlikte borsalar coştu.
Gerçi ECB’nin bol kepçe para basarak devlet tahvili satın alması Avrupa’daki sorunları çözmüyordu. Kaldı ki daha önce de bu tür tahvil alımlarına gitmişti ECB. Ne gam, biraz daha vakit kazanılmasına yardımcı olacaktı tahvil alımları. Böylelikle bir süreliğine bu tahvillerin faizleri düşecekti. Kim bilir belki de euroyu ayakta tutacak bir çare bulunurdu bu zaman zarfında.
Bazı ülkeler için Euro Bölgesi’ne katılabilmenin ve euro kullanmanın ‘avantajları’ndan yararlanmanın bir hayal olduğu zamanlardan nerelere geldik. Artık temel tartışma konularından biri euro sisteminin ne biçimde çökeceği. Sorunlu ülkeler mi euro kullanımını terk edecekler, yoksa Avrupa’nın sorunsuz kuzey ülkeleri diğerlerine, “Ne haliniz varsa görün” deyip kendi para birimlerine mi dönecekler?
Sorunun yanıtı elbette meçhul. Kim bilir, belki de sihirli bir formül bulunur da euro yaşamaya devam eder. Oysa meçhul olmayan şeyler de var. Birincisi, yazının başında sözünü ettiğim toplantıda, muhtemelen daha önceki toplantılara katılmamanın acemiliğiyle o gafı yapan Sırbistan temsilcisi şimdi söylediklerine gülüyordur. İkincisi, Avrupa Merkez Bankası’nın son açıklamasının piyasalara verdiği rahatlık uzun sürmeyecektir. Yakındır; yine İspanya’nın ve belki de İtalya’nın faizlerinin sürdürülemez düzeylere geldiklerinin konuşulması ve piyasaların yeniden karamsarlığa bürünmesi.
Bu köşe yazsısı 28.07.2012 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayımlandı.
