TEPAV “Karşılaştırmalarla 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi 2018” raporunu yayımladı

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği endeksinde en hızlı iyileşme sırasıyla, Aksaray, Karaman, Van, Bartın, Şırnak’ta

ANKARA “Karşılaştırmalarla 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi 2018” açıklandı. Toplumsal cinsiyet eşitliği, bireylerin cinsiyet temelli ayrımcılığa uğramadan toplumsal yaşamın her alanında eşit olarak yer alması, görülebilmesi, güçlenmesi, temsil edilmesi ve katılımı olarak ifade ediliyor.

Türkiye’nin kadın erkek eşitliğini il düzeyinde ölçmek ve illerin durumunu kadın eşitliği açısından değerlendirmek, ulusal ve uluslararası düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik politikaları tanımlamak amacıyla hazırlanan “81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi” isimli ilk çalışma, TEPAV tarafından 2014 yılında yayımlandı. Bu çalışma, ülke ölçeğinde ağırlıklı olarak 2011-2012 yılına ait veri kaynaklarını kullanarak; eşitsizlik düzeylerine göre illeri sıraladı. Çalışmanın ikinci versiyonu ise 2016 yılında yeniden düzenlendi. Bu yıl da TEPAV Araştırmacılarından Asmin Kavas tarafından benzer yöntemlerle 2017 yılı verileri kullanılarak “Karşılaştırmalarla 81 İl İçin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi 2018” hazırlandı.

İstanbul kadınların en güçlü olduğu il ve kadın erkek eşitliğinin en iyi olduğu il olma özelliğini 2012’den bu yana koruyor. Genel olarak ise Türkiye’de kadınların, ekonomik ve sosyal durumlarına ilişkin veriler son beş yıla kıyasla iyileşme gösteriyor.

TEPAV’ın 3. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Raporu

İl düzeyinde sağlık, belediye meclisinde kadın-erkek oranları, eğitim, işgücüne katılım olmak üzere dört temel göstergeden yararlanılarak 2015 yılına ait veriler kullanılarak oluşturulan bir önceki raporda, en eşitlikçi ilk 10 il sırasıyla İstanbul, Bursa, Eskişehir, Ankara, Muğla, İzmir, Yalova, Bolu, Düzce ve Kocaeli iken; en eşitlikçi ikinci 10 il sırasıyla Rize, Tekirdağ, Kırklareli, Çanakkale, Sinop, Denizli, Sakarya, Aydın, Antalya ve Tunceli’ydi. 2017 yılına ait veriler kullanılarak oluşturulan yeni raporda en eşitlikçi 10 il ise İstanbul, Rize, Ankara, Bursa, Tunceli, Bolu, Antalya, Eskişehir, Düzce ve Kocaeli olurken; iyileşme gösteren ikinci 10 il ise sırasıyla Artvin, Trabzon, İzmir, Tekirdağ, Yalova, Kırklareli, Çanakkale, Sakarya, Sinop ve Muğla olarak belirlendi. Sıralamada en çok dikkat çeken illerden biri ise İzmir oldu. Bir önceki raporda 6. sırada yer alan İzmir, yeni raporda 7 sıra gerileyerek 13. sıraya yerleşti.

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksinde En Eşitlikçi İller-2015

6mart20181

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksinde En Eşitlikçi İller-2017

Çalışmaya göre İstanbul, 2012 ve 2016 yıllarındaki birinciliğini 2018’de de korudu. İstanbul, Düzce, Kocaeli, Niğde ve Yozgat hariç diğer illerin cinsiyet eşitsizliği sıralamasındaki yerleri değişti. Bir önceki raporda eşitsizlik aralığının en çok açıldığı iller Bitlis, Muş, Yozgat, Niğde, Afyon, Siirt, Adıyaman, Elazığ, Aksaray ve Sivas’tı. Yeni raporda ise eşitsizlik aralığının en çok açıldığı Ağrı’yı, Afyon, Yozgat, Niğde, Muş, Iğdır, Bitlis, Kars, Siirt ve Ardahan izledi.

İllerin Cinsiyet Eşitliği Sıralamalarındaki Değişimde “Belediye Meclisindeki Kadınların Temsil Edilme Oranı”nın Etkisi

İllerin sıralamalarında kadınlarla ilgili her bir göstergede yaşanan farklılaşma, sıralamayı etkilemekte, ancak bu değişimi en çok etkileyen, kadınların belediye meclisindeki temsil edilme oranlarında yaşanan farklılaşma oldu. Bu kapsamda, sağlık, eğitim ve istihdam göstergelerinde yaşanan değişim, temsil oranı kadar güçlü ve hızlı bir etki yaratamayabiliyor. 2017 verileriyle güncellenen yeni raporda kadınların belediye meclislerindeki temsil edilme oranlarının değişip değişmediği tekrar hesaplandı. Bu çerçevede, 30 Büyükşehir Belediyesi, 51 İl Belediyesi, 519 Büyükşehir İlçe Belediyesi, 400 İlçe Belediyesi ve 397 Belde Belediyesi olmak üzere toplam 1397 Belediyenin belediye meclis üyelerinin yer aldığı web siteleri incelendi, bilgi erişimin olmadığı durumlarda da ilgili belediyelerle iletişim kurularak, 2017-2018 yıllarında belediye meclislerinde kadınların mevcut temsil oranları araştırıldı ve yeni rakamlarla tekrar güncellendi. Buna göre illerin eski ve yeni yerlerindeki değişimden en çok etkilenen illerden birisi Tunceli oldu. Tunceli 20. sıradan 5. sıraya yükseldi ve kadın-erkek cinsiyet eşitliği aralığını düşürdü. Bu değişimde sağlık, istihdam ve eğitim verilerinde görülen iyileşmenin yanı sıra, kadınların belediye meclisindeki temsil edilme oranının yükselmesi çok etkili oldu. Iğdır ise 44. sıradan 76. sıraya düşerek kadın-erkek eşitlik aralığını artırdı. Iğdır’ın 2 yıldaki değişimi incelendiğinde, kadınların sağlık ve istihdam göstergelerinde iyileşme yaşandığı, ancak belediye meclisindeki temsil edilme oranında ciddi bir düşüş olduğu gözlemlendi. Kadınların belediye meclis üye sayısındaki yaşanan bu düşüş, Iğdır’ın sıralamadaki yerini de düşürdü.

Kadınların En Güçlü Olduğu İl: İstanbul

2015 yılında olduğu gibi 2017 yılında da sadece kadınların güçlenme düzeylerine bakılarak, erkeklerle karşılaştırma yapılmadan sıralanarak oluşturulan kadın güçlenme endeksinde en güçlü il yine İstanbul olarak belirlendi. Yeni raporda İstanbul, Ankara, Antalya, Burdur, Samsun, Diyarbakır, Mardin ve Bingöl hariç diğer illerin güçlenme endeks sıralamasındaki yerleri değişti.

Bir önceki raporda, kadınların en güçlü olduğu ilk 10 il İstanbul, Ankara, Muğla, İzmir, Bursa, Tekirdağ, Antalya, Eskişehir, Tunceli ve Kocaeli’ydi. 2017 verilerine göre İstanbul ve Ankara sıralamadaki yerlerini korurken, onları Bursa, Kocaeli, Rize, Eskişehir, Kırklareli, Antalya, Bolu ve Kırıkkale takip ediyor. 2016 raporunda, kadınların güçlenme endeksinde son sıralarda yer alan 10 il Muş, Ağrı, Bitlis, Siirt, Yozgat, Şanlıurfa, Adıyaman, Niğde, Şırnak, Afyon ve Aksaray’dı. 2018 raporunda ise son sıralarda yer alan iller Ağrı, Muş, Yozgat, Afyon, Bitlis, Iğdır, Şanlıurfa, Kars, Siirt ve Adıyaman oldu.

Kadın Güçlenme Sıralamasında “Belediye Meclisindeki Kadınların Temsil Edilme Oranı”nın Etkisi

Yerel düzeyde kadın güçlenme endeksinde de sağlık, eğitim, istihdam göstergelerinin yanı sıra, ağırlık oranı en yüksek olan gösterge “kadın belediye meclis üyesi oranı”. Kadın güçlenme sıralamasında bu sene en radikal değişimi Aksaray, Karaman, Van, Bartın ve Şırnak yaşadı. Bu yaşanan değişimden en çok etkilenen illerden biri olan Aksaray bir önceki raporda kadın güçlenme sıralamasında 71. sıradayken yeni raporda 53. sıraya yükseldi. Bunda sağlık, istihdam ve eğitim verilerinde görülen iyileşmenin yanı sıra, kadınların belediye meclisindeki temsil oranının yükselmesi çok etkili olmuştur. Yine benzer şekilde belediye meclisindeki kadın üye oranında yaşanan düşüş de Aydın’ı 19. sıradan 35. sıraya düşürdü.

Türkiye Genelinde İyileşme

Yapılan çalışma, Türkiye’de kadınların, ekonomik ve sosyal durumlarına ilişkin verilerinde bir iyileşme olduğunu gösterdi. Ancak gene de sonuçlar, kadınların toplumsal yaşamdaki temsil edilme oranı göz önüne alındığında, arzu edilen noktada değil. Ancak 2012 ve 2015 sonuçlarını yorumlayan bir önceki karne çalışmasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde cinsiyet eşitsizliğindeki benzer tablo, 2017 yılı itibari ile kaybolmaya başladı; bu bölgelerde kadın-erkek cinsiyet eşitsizliği arasındaki uçurum daraldı. Raporun sonuç kısmında, toplumsal cinsiyet eşitliğinin ülke geneline yayılması için yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliğinin gözetilip gözetilmediğini ölçmek, sonuçları değerlendirmek ve çıkan sonuçlardan toplumsal cinsiyete duyarlı politikalar geliştirilmesinin önemi vurgulanıyor. Rapora göre yereli dönüştüren toplumsal cinsiyete duyarlı politikalar geliştirmek için yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliğini ölçen çalışmaların yapılması gerekiyor. Ayrıca bu çalışmaların düzenli aralıklarla güncellenerek, bu eşitliği izlemek ve buna yönelik önlemler almanın gereği ifade ediliyor.

2017 yılı verilerine göre en eşitlikçi ilk 10 il