Politika Notu / Dr. Levent Gönenç

Yürürlükteki 1982 Anayasası’nın 120. Maddesine göre; “Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddî belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması hallerinde…” olağanüstü yönetim usullerinden biri olan “olağanüstü hal” ilan edilebilir. Bu maddeye göre, olağan yönetim usullerinden olağanüstü yönetim usullerine geçişin sebebi, toplum ve devlet hayatında olağan yönetim usulleri ile aşılamayacak bir kriz durumunun ortaya çıkmış olmasıdır. Çağdaş liberal demokratik anayasaların çoğunda bu tür olağanüstü tedbirler içeren hükümler mevcuttur.

Türkiye 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsü sonrasında bir olağanüstü yönetim usulü olan “olağanüstü hal” ile yönetilmeye başlandı. Ve haklı sebeplerle 21 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen olağanüstü hal ile birlikte olağanüstü hal rejimine özgü bir hukuki enstrümanı olan “olağanüstü hal kanun hükmünde kararnameleri” (OHAL KHK) birbiri ardına yayımlanmaya başladı.

Başlangıçta, 15 Temmuz 2016 darbe teşebbüsü sonrasında alınması gerekli görülen tedbirleri içeren KHK’ler zamanla bu makul sınırların ötesine geçip “olağan bir yönetme enstrümanı” gibi kullanılmaya başlandı. Normal şartlar altında kanun konusu olması gereken düzenlemeler OHAL KHK’lerinin içine yerleştirildi. Üniversitelerde görev yapan araştırma görevlilerinin statüsünden kış lastiği takma zorunluluğuna kadar olağanüstü halle ilgisi olmayan pek çok farklı konu KHK ile düzenlendi. Daha da önemlisi, OHAL son erdikten sonra yürürlükte kalıp kalmayacakları hukuken tartışmalı olan bu KHK’lerle “kalıcı” olabilecek kurum ve kurallar ihdas edildi.

Bu “Politika Notu”nda yürürlükteki Anayasamıza göre “olmaması gereken” bu durumun sebep ve sonuçları üzerinde durulacaktır.

Politika notuna erişmek için tıklayınız.