TEPAV’ın yeni anayasa sürecine katkı için düzenlediği toplantıda konuşan Arato: “Bence en çok başkanlık konusunda sorun yaşayacaksınız.”
ANKARA – Anayasa sürecini yakından takip ettiği Türkiye’ye 2 yılın ardından yaptığı ziyarette daha olumlu olduğunu belirten ABD'li Siyaset Bilimci Prof. Andrew Arato, o zaman verdiği uzlaşı mesajını yineledi.
TEPAV’da 13 Şubat 2013 Çarşamba günü düzenlenen “Başarı ve Başarısızlıktan Öğrenilenler: Güney Afrika, Macaristan, Mısır ve Türkiye’de Anayasa Yapımı” başlıklı toplantının konuk konuşmacısı, Profesör Arato oldu. Toplantıya AK Parti, CHP ve MHP’nin TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyeleri de katıldı.
Geçen yıl TEPAV sekretaryasında 12 ilde binlerce kişinin katılımıyla gerçekleştirilen “Anayasa Platformu Vatandaş Toplantıları” hakkındaki kısa filmle başlayan toplantının açılışını, TEPAV Direktörü Güven Sak yaptı. Sak, Türkiye’de gelinen noktada “ilk kez siyasi partilerin anayasal meseleler hakkında somut fikirleri olduğunu ve bunun sağlıklı bir başlangıç noktası oluşturduğunu” belirtti. TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun oluşturduğu 95 maddelik çalışmaya işaret eden Sak, “Konuların önemli bölümü masaya geldi. Uzun bir bölümü bitmiş gözüküyor” dedi.
Sak: “Anayasa 16 ayda yazılır, zamanımız var”
Bir anayasanın uluslararası deneyimlere göre ortalama yazım sürecinin 16 ay olduğunu hatırlatan Sak, Komisyon’un daha bu sürenin yaklaşık 6-7 aylık bir kısmını kullanmış sayılabileceğini ifade etti. Güven Sak, “Şimdi anayasanın yazılmasını bekliyoruz. Sonrası da hazırlanan metnin anlatılması olacak. Onun tartışılması, herkesin yeni anayasanın ne olacağını anlaması lazım” diye konuştu.
Sak’ın konuşmasının ardından geçilen ve TEPAV Hukuk Çalışmaları Enstitüsü Direktörü Doç Dr. Levent Gönenç’in yönettiği bölümde New School for Social Research Dorothy Hart Hirshon Politik ve Sosyal Teori Profesörü Andrew Arato bir sunum yaptı.
Konuşmasında ülkelerden örneklerle uzlaşmacı ve çoğunlukçu anayasa yapım yöntemleri arasındaki çatışmaları tartışan Arato, “Türkiye olası bir çoğunlukçu yoldan gidebilir ama 90’lardan bu yana uzlaşmacı modeller de var. Eskiden hiçbir parti bunu yapacak güçte değildi. Uzlaşma fikri artık var” şeklinde konuştu.
Ülkelerde egemen model ile uzlaşmacı model arasındaki “at yarışı”ndan bahseden Prof. Arato, bu noktada Macaristan’daki anayasa yapım sürecini örnek verdi. Arato, ülkede muhalefetin anayasayı benimsemediğini söylerken, “Ne zaman bir fırsat çıkarsa yenisini yapacaklar. Mümkün olduğunca herkesin benimseyeceği bir metin ortaya çıkmalı. Mısır’da da benzer bir durum var” dedi.
Arato: “Çoğunlukçu yöntemle başkanlık büyük sorun olur”
Türkiye’de 2007 yılında Anayasa Mahkemesi’nin başörtüsü kararı gibi konulardaki tartışmalarla bazı şeylerin keskinleşmeye ve “at yarışı”nın hissedilmeye başladığını söyleyen Arato, “Şu anki sistemde başkanlığa çoğunlukçu yöntemle geçilecek olursa büyük sorun çıkaracaktır. En azından muhalefet partisince böyle görülecektir” dedi.
Andrew Arato, Kürt sorununa ilişkin ise etnik yapının öne çıktığı Güney Afrika anayasa sürecine işaret etti ve "Orada çok zordu ama başardılar, biraraya gelebildiler" dedi. Arato’nun diğer mesajları arasında 2010 yılında getirilen yargı paketine ilişkin bir eleştiri olarak “yargı bağımsızlığının her parti için kritik eşik olduğu” da yer aldı.
Komisyon üyesi milletvekilleri de söz aldı
Toplantının sonunda söz alan Anayasa Uzlaşma Komisyonu üyeleri de sürece ilişkin mesajlar verdi. Bu çerçevede CHP Milletvekili Atilla Kart, “Komisyon’a ömür biçilerek çalışmalarının müdahaleye maruz kaldığını ve bu durumun güvenilirlik kaybına neden olduğunu” belirtirken; AKP’li Ahmet İyimaya, “2012 yılı sonunda Komisyon’un çalışmalarının ilk evresinin tamamlanmasının zaten hedeflendiğini” ifade etti.
Toplantı katılımcılardan soru ve katkıların alınmasıyla devam etti.
Prof. Andrew Arato'nun konuşmasının videosuna ulaşmak için tıklayınız.
