TEPAV, bir süre önce Türkiye'nin bölge ülkeleriyle vizelerin kaldırılması yönünde attığı adımların AB ile sorun yaşamasına neden olabileceği uyarısında bulunurken; AB'nin 9 Kasım'da açıklayacağı İlerleme Raporu'yla Türkiye'nin vize politikasını eleştirmeye hazırlandığı belirtiliyor.
ANKARA - Türkiye’nin son dönemde birbiri ardına bazı bölge ülkeleriyle arasındaki vize uygulamasını kaldırması, Avrupa Birliği (AB) ile ilişkilerinde yeni bir sorun alanı olacağa benziyor. Basına sızan bilgilere göre; AB, 9 Kasım’da açıklayacağı 2010 yılı İlerleme Raporu’nda Türkiye’nin vize politikasını eleştirmeye hazırlanıyor. TEPAV, Şubat ayında yayınladığı bir değerlendirme notuyla aylar öncesinden bu konudaki tehlikeye dikkat çekmiş ve Türkiye’yi önlem almaya çağırmıştı.
AB'ye ek gerekçe olur endişesi
Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan TEPAV AB Enstitüsü Direktörü Nilgün Arısan Eralp, her ne kadar üyelik perspektifi çok belirgin olmasa da Türkiye'nin AB ile katılım müzakerelerini sürdüren bir ülke konumunda olduğunu hatırlatırken, "Bölgemizdeki ülkelere vizeler kaldırılırken, bu uygulamanın AB vize politikamız üstündeki etkisinin değerlendirilmesi faydalı olurdu" diye konuştu. Eralp, bu konuda AB'nin bu durumu Türkiye'ye uyguladığı vizelerin kaldırılmaması için ek gerekçe olarak kullanması tehlikesinin bulunduğuna işaret etti. Eralp, TEPAV'ın Şubat ayında konuya ilişkin olarak açıkladığı değerlendirme notunu hazırlarken de bu endişeyi taşıdıklarını vurguladı. Eralp, "Bu notta sorduğumuz soru; Türkiye ve bölge ülkeleri açısından çeşitli faydaları olabilecek liberal bir vize politikasının, bölgedeki ülkelerin çoğuna vize uygulayan AB'nin Türkiye'ye yönelik vize politikasındaki liberalleşme taleplerimiz açısından değerlendirilip değerlendirilmediydi. Burada taşıdığımız endişe de Türkiye'nin liberal vize politikasının AB tarafından Türkiye'ye uygulanan vizeleri kaldırmamak için ek bir gerekçe kullanılmasıydı" dedi. Gelinen noktada ise AB'nin 9 Kasım'da yayımlanacak olan 2010 yılı İlerleme Raporu'ndaki eleştirileri arasına bu konunun girmesinin beklendiğini söyleyen Eralp, şöyle devam etti:
"Raporun içeriği yavaş yavaş basına sızmaya başladı. Alınan duyumlara göre; Rapor'da AB'nin eleştirel yaklaşacağı konulardan biri Türkiye'nin vize politikası olacak. AB, bu Rapor'da Türkiye'nin Rusya ve Suriye gibi ülkelerle vize uygulamasını kaldırmasının AB'nin ortak vize politikasıyla bağdaşmadığını hatırlatacak."
TEPAV, değerlendirme eksikliğini eleştirmişti
TEPAV'ın Nilgün Arısan Eralp tarafından hazırlanarak geçtiğimiz Şubat ayında açıklanan "Türkiye'nin Vize Politikası: AB'de Serbest Dolaşma Talebinden Vaz Mı Geçildi?" başlıklı değerlendirme notunda, Türkiye'nin bölge ülkelerine dönük vize politikası AB ile ilişkiler çerçevesinde ele alınmıştı. Notta, Türkiye'nin Kafkasya ve Orta Doğu bölgesinde uzun zamandır liberal ve esnek bir vize politikası uyguladığı, 2009 yılından bu yana da bu politikayı daha liberal hale getirerek çok sayıda bölge ülkesiyle vize uygulamasını karşılıklı olarak kaldırdığı hatırlatıldı. Türkiye'nin bu politikasının kendisi ve bölge ülkeleri açısından siyasetten ekonomiye pek çok alanda çeşitli faydası olacağının kabul edildiği çalışmada, AB vize politikası açısından ise etkisinin değerlendirilmesine ihtiyaç olduğu vurgulandı. Notta, Türkiye'nin vize uygulamasını kaldırdığı ülkelerin tümünün AB'nin vize uyguladığı ülkeler olması nedeniyle, uygulamanın Türkiye'nin AB vize politikası üzerinde etkilerinin değerlendirilmesi ve olası kayıp ile kazançların karşılaştırılması gerektiği belirtildi. Çalışmada, "Ancak ortada böyle bir değerlendirme ve bu değerlendirmeye dayalı bir strateji olduğuna dair herhangi bir kanıt yok" dendi.
"AB üyeliğinin samimiyeti sorgulanır"
Türkiye'nin AB vize politikası çerçevesinde AB'nin Türkiye'ye uyguladığı vizelerin kaldırılması konusunun üzerinde duran çalışmada, bu noktada yaşanan son gelişmelerle Türkiye'nin artan ısrarından da bahsedildi. Notta, bu gelişmelere örnek olarak AB Adalet Divanı'nın en son Şubat 2009'da aldığı Soysal-Savatlı kararı ile AB'nin Kasım 2009'da Sırbistan, Karadağ ve Makedonya vatandaşlarına vizesiz seyahat uygulaması başlatması gösterildi. Değerlendirme notu, şu tespitlerle sona erdi:
"Bu süreçte Türkiye'nin yukarıda belirtilen* ülkelere vize uygulamasını kaldırması, muhtemelen AB tarafından Türkiye'ye uygulanan vizeleri kaldırmamak için ek bir gerekçe olarak kullanılacak ve orta vadede Türkiye'nin Schengen sistemine katılmasının önünde ciddi bir engel teşkil edecektir.
Tam üyelik hedefi ile AB katılım müzakerelerinin yürütüldüğü, AB tarafından vize uygulamasının kaldırılması için çalışmaların sürdürüldüğü bir dönemde, AB'nin vize uyguladığı bölge ülkelerine vizelerin kaldırılmasının kısa vadede AB'nin Türkiye'ye yönelik vize politikasını nasıl etkileyeceği, orta vadede ise Schengen'e katılım sürecini nasıl şekillendireceği konusunda bir değerlendirme yapılması çok faydalı olacaktır. Böyle bir değerlendirmeden çıkacak sonuçların da, Türkiye'nin bölge ülkelerine vizeleri kaldırmasının getireceği kazançlara yönelik başka bir çalışma ile karşılaştırmalı şekilde incelenmesi uygulanan politikanın sağlıklı ve sürdürülebilir olmasını sağlayacaktır.
Aksi durumda, uygulama AB üyeliği hedefinin samimiyetinin de sorgulanmasına neden olacaktır."
* Değerlendirme notunun hazırlandığı tarih itibariyle Türkiye'nin karşılıklı olarak vize uygulamasını kaldırdığı ülkeler şunlar: "Suriye (16.9.2009), Arnavutluk (20.11.2009), Libya (24.11.2009), Ürdün (2.12.2009), Tacikistan (13.12.2009), Azerbaycan (25.12.2009), Lübnan (11.1.2010), Suudi Arabistan - tek taraflı (10.1.2010). Bunlara ek olarak, geçmişte Türkiye'nin esnek ve liberal vize rejiminden faydalanan diğer bir ülke olan Rusya ile de karşılıklı olarak vize kaldırılması konusunda görüşmeler başlatılmıştı."
TEPAV'ın Şubat 2010 tarihinde yayımlanan "Türkiye'nin Vize Politikası: AB'de Serbest Dolaşma Talebinden Vaz Mı Geçildi" başlıklı değerlendirme notuna ulaşmak için tıklayınız.
