Değerlendirme Notu / H. Hakan Yılmaz

I. SGK Alacaklarının Gelişimi

Belediyelerin, bağlı idarelerin ve belediye şirketlerinin SGK’ya 96 milyar TL seviyesinde prim borcu bulunduğu resmi otoriteler tarafından geçen ay içinde açıklanmıştı (GSYH’ye oran olarak yüzde 0,25). Bu açıklama doğrudan SGK alacaklarına ilişkin bir tartışma başlatmamakla birlikte kurum alacaklarının ne seviyede olduğu, mali tabloların ne seviyede doğru ve güvenilir bilgiyi yansıttığı, alacakların nasıl takip edildiği ve muhasebeleştirildiği sorularını da ister istemez gündeme getirmiştir. İşte bu değerlendirme notunda bu konulara girmeye çalışacağız.

Temel soru SGK alacakları toplamının ne seviyede doğru ve güvenilir olduğudur. SGK alacakları Sayıştay denetim raporlarında sürekli ele alınan ama düzeltme yönlü iyileşmenin istenen seviyede sağlanamadığı bir alan olarak karşımıza çıkmakta. Nitekim SGK alacaklarının rakamsal gelişimine 2015-2023 yılları arasında baktığımızda, açıklanması gereken dönemsel kırılma noktalarını görebiliyoruz (Ek1’de 2015-2023 yıllarına ait ayrıntılı bilanço rakamları yer almaktadır). SGK alacakların tam ve doğru bilgiyi yansıtması Sayıştay raporlarında da altı açık bir şekilde çizildiği üzere kurumsal altyapı sorunlarıyla sistematik hale dönüşmüş gibi gözüküyor. Mesele ise bunun nasıl çözüleceği.

Tabloya baktığımızda (Tablo 1), 2019 yılı ile 2022 ve 2023 yıllarında önemli seviyelerde revizyonlara karşılık gelen ileri ve geri kırılma yönlü gelişmeler olduğunu görmekteyiz. 2015 yılında 48,3 milyar TL seviyesinde olan alacaklar 2023 yılı sonunda 700 milyar TL’nin üzerine çıkmıştır. GSYH’ye oran olarak dönem başında yüzde 2’ler seviyesinde olan alacak, 2019 yılında bir anda dönem içinde yüzde 6,5’lere yaklaşmış (3 kattan fazla artmış), 2023 yılı ile birlikte reel olarak bir düşme içinde olmuş ve mali tablolarda yüzde 3’lerin altına gerilemiştir. SGK faaliyet raporlarında bu gelişmelere ilişkin net bir açıklama göze çarpmamakla birlikte Sayıştay raporlarında 2012 yılından beri buradaki gizemi açıklamaya yönelik çabalar bulunmaktadır.

Değerlendirme notunun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.