Değerlendirme Notu / Merve Dündar, Gülbin Şahinbeyoğlu

Yurt içi satışların önemli öncü göstergesi olan ve sektör temsilcilerinin değerlendirme ve geleceğe yönelik beklentilerini ölçen TEPAV Perakende Sektörü Güven Endeksinin (TEPE) 2021 yılı değişimleri incelendiğinde, salgının seyrine bağlı olarak alınan koruyucu önlemler ile finansal piyasa koşullarının perakende sektörü güvenini belirleyen temel faktörler olduğu görülmektedir. TEPE, 2020 yılında COVID-19 salgınının başladığı Mart-Nisan 2020 döneminde tarihi dip seviyesine geriledikten sonra sürekli artış eğiliminde olmuş ancak; 2021 yılının ilk yarısında vaka sayılarının artması, aşılama sürecinin yaygınlaşmaması ve çeşitli aralıklarla sıkılaştırılan kapanma önlemlerine paralel olarak dalgalı bir seyir izlemiştir. Daralma dönemlerinde, yiyecek, içecek ve tütün ürünleri grubu ile birden fazla türde ürün satan bakkal, market ve büyük mağazalarda sınırlı olmak üzere, tüm sektörler olumsuz etkilenmiştir.

Salgına yönelik kısıtlama önlemlerinin aşamalı olarak kaldırılmasını içeren normalleşme adımlarının tamamlandığı ve 1,5 yıl aradan sonra Eylül ayında yüz yüze eğitimin başladığı dönem, 2021 yılında Türkiye genelinde ve tüm sektörlerde perakende güveninin yüksek olduğu dönem olmuş ancak; söz konusu olumlu gidişat izleyen aylarda finansal istikrar endişeleri ile tersine dönmüştür. Sektör temsilcilerinin bildirimlerinde, tedarikçilerden sipariş, istihdam edilen personel ve mağaza sayısı gibi üretim ve yatırım beklentilerinin yılın sonunda hızla kötüleşmesi, hatta pandeminin başladığı Mart-Nisan 2020 seviyelerinin de altına gerilemesi dikkat çekmektedir. Ayrıca, Türk lirasının değer kaybı ve artan enflasyona paralel olarak satış fiyatlarında artış beklentileri de güçlenmiş, endeks tarihinin en yüksek seviyelerine ulaşmıştır.

Bölgesel endekslerde, perakende sektörü güveni Batı Marmara (Balıkesir, Tekirdağ) ve Batı Anadolu’da (Ankara, Konya) genel olarak daha güçlü iken, Doğu (Ordu, Trabzon) ve Batı Karadeniz’de (Kastamonu, Samsun, Tokat, Zonguldak) genel endeksin altında bir performans gözlenmektedir. Doğu (Bursa, Eskişehir, Kocaeli, Yalova) ve Batı Marmara (Balıkesir, Tekirdağ) bölgeleri dışında diğer bölgelere ait güven endeksleri 2021 yılı sonunda Mart-Nisan 2020 seviyesine yakın ya da altında değerler almıştır. Söz konusu gelişmeler, finansal piyasalarda yaşanan istikrarsızlığın sektörde yarattığı olumsuz etkinin salgının getirdiği kısıtlar ve belirsizlikten daha güçlü olduğunu düşündürtmektedir.

Değerlendirme notuna erişmek için tıklayınız.