Türkiye’nin en gelişmiş ili: ANKARA

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (United Nations Development Programme - UNDP) tarafından son 30 yıldır İnsani Gelişme Raporları yayımlanmaktadır. Rapor kapsamında yer verilen İnsani Gelişme Endeksi (İGE) ile bireylerin (i) uzun ve sağlıklı bir yaşama sahip olmaları, (ii) bilgili olmaları ve (iii) makul bir yaşam standardına sahip olmaları göz önünde bulundurularak ülkelerin gelişim düzeyleri ölçülmeye çalışılmaktadır.

TEPAV tarafından yayımlanan bu değerlendirme notunda ilk olarak, yakın zamanda UNDP tarafından paylaşılan 2020 İnsani Gelişme Raporunun temel alınmasıyla, Türkiye’nin uluslararası İGE performansı değerlendirilmektedir. Çalışmanın ikinci kısmında ise UNDP metodolojisiyle uyumlu olarak 81 il için TEPAV tarafından hesaplanan İGE değerleri paylaşılmaktadır. Geçmiş çalışmalardan farklı olarak bu çalışmada ilk defa endeksin hesaplanmasında, yükseköğretim döneminde gerçekleşen iller arası öğrenci hareketliliği de göz önünde bulundurulmaktadır.

Çalışmada öne çıkan bazı bulgular aşağıda listelenmektedir:

• 1990 yılında “orta gelişmişlik” düzeyinde olan Türkiye’nin performansını sürekli iyileştirerek önce “yüksek gelişmişlik”, sonrasında ise “çok yüksek gelişmişlik” düzeyine yükseldiği tespit edilmektedir.
• Türkiye ve Singapur’un İGE sıralamasında son 30 yılda en fazla yükseliş gerçekleştiren iki ülke olduğu görülmektedir.
• Ortalama öğrenim düzeyi, Türkiye’yi İGE’de aşağı sıralara çekmektedir.
• TEPAV çalışmaları kapsamında 81 il için hesaplanan İGE sonuçlarına göre, Ankara, Türkiye’nin en gelişmiş ili olarak öne çıkmaktadır.
• Küresel sınıflamaya göre “çok yüksek gelişmişlik” grubunda yer alan Ankara’yı sırasıyla İstanbul, Kocaeli, İzmir, Antalya, Muğla, Tunceli, Eskişehir, Tekirdağ ve Bursa takip etmektedir.
• “Çok yüksek gelişmişlik” grubunda 21 il yer alırken 59 il “yüksek gelişmişlik” grubunda yer almaktadır. 81 il arasında “düşük gelişmişlik” düzeyinde yer alan il bulunmazken, Ağrı, “yüksek gelişmişlik” sınır değerine yakın bir performans gösterse de halen “orta gelişmişlik” düzeyinde yer alan tek il konumundadır.
• Ankara’nın küresel sıralamada Portekiz’den sonra küresel listede 39’uncu sırada yer alabileceği görülmektedir.
• İllerin en zayıf performansının “ortalama öğrenim süresi” göstergesinde gerçekleştiği görülmektedir.
• İGE’ye göre “çok yüksek gelişmişlik” düzeyinde yer alan illerin neredeyse tamamının eğitimde toplumsal cinsiyet eşitliliği açısından Türkiye’nin ortalama performansından daha iyi bir tablo sunduğu görülmektedir.
• Ulusal Rekabet Gücü Endeksi ve İGE sonuçları karşılaştırıldığında, insani gelişme ile rekabet gücü arasında pozitif bir ilişki olduğu görülmektedir.
• Gaziantep, Konya, Manisa ve Düzce illerinin rekabet güçlerindeki performanslarını insani gelişime ekseninde yakalayamadıkları görülmektedir.
• Satın alma gücü açısından kişi başı gelirde İstanbul, İngiltere ve Fransa ile benzer düzeylerde iken insani gelişmişlik açısından bu ülkeler çok daha üst seviyelerde yer almaktadır. İstanbul ise Suudi Arabistan gibi satın alma gücünü insani gelişmişliğe dönüştürmekte güçlük yaşamaktadır.