2018 yılı sonrasında Türkiye’de ekonomi politikaları düşük faiz, düşük enflasyon ve yüksek büyüme hedefleriyle yola çıkılan; ancak yüksek enflasyon, vasat büyüme ve yüksek kırılganlıklarla sonuçlanan bir dönem olarak tarihe geçti.
Bu dönemin en çok kaybedeni sabit ücretliler oldu
Doktorluk, akademisyenlik gibi uzun bir eğitim dönemi ile yoğun emek verilerek kariyer sahibi olunan mesleklerdeki getiriler yani ücretin satın alma gücü hızla eridi. Üstüne doktora şiddet ve uzun gece mesaileri gibi olumsuzluklar da eklenince, maalesef Türkiye’deki başarılı gençler bu meslekten hızla uzaklaşmaya başladı. Uluslararası mobilitesi ve yurt dışı kazancı yüksek olan yazılım mühendisliği gibi meslekler ise gençler için çok daha cazip oldu.
Dolayısıyla gençlerin meslek tercihlerinde son 5 yılda radikal değişiklikler meydana geldi.
Bu değişimi, Türkiye’de üniversite sınav sonuçlarıyla giriş yapılan en yüksek bölümler arasında yer alan Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne olan talepteki düşüş net bir şekilde sergiliyor. 2018 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okuyabilmek için 2 milyon 261 bin adayın girdiği üniversite sınavında en yüksek puan alan ilk bin 500 kişi arasında yer almalıydınız. Bu üniversitede İngilizce Tıp okuyabilmek için ise en yüksek puan alan ilk 800 kişi arasında olmalıydınız. Üniversite sınavında bu başarıyı sergileyebilen her 30 bin adaydan sadece biri oldu. İstatistiki olarak sıfırdan farkı olmayan bir oran. Türkçe ifadesi ise olağanüstü, istisnai bir başarı.
Ülkemizde istisnai başarı sergileyen öğrencilerin son dönemdeki kariyer tercihlerine bakacak olursak tıp fakültelerinin maalesef zemin kaybettiğini görüyoruz. Örnek vermek gerekirse Hacettepe Üniversitesi İngilizce Tıp bölümü taban sıralaması son 5 yılda ilk 800’den ilk bin 500’e geriledi. Aynı dönemde ise mühendislik fakülteleri büyük talep gördü. Yine ülkemizin güzide üniversiteleri arasında yer alan ODTÜ’de bilgisayar mühendisliği okuyabilmek için 2018 yılında ilk 2 bin 200 aday arasında yer almanız gerekirken, 2022 yılında ilk 900’e giremeyen adaylar bu bölümde okuyamadı. 2023 yılında ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nün taban puanı daha da yükseldi.
Gençlerin çok önemli bir kısmı topluma entegre değil
2022 yılında “ne eğitimde ne de istihdamda” olan gençlerin oranı %24’e ulaştı. Bu oran genç kadınlarda %32 ile çok daha yüksek oldu. Bir başka ifadeyle her 4 gençten biri, her 3 genç kadından biri eğitim veya istihdam yoluyla topluma entegre olma fırsatını bulamadı veya tercih etmedi.
Mevcut durum maalesef gençlerin önemli bir kısmının tercihlerini topluma sınırlı entegrasyondan yana kullandığını ya da emeklerinin karşılığını yurt dışında aramaya başladıklarını gösteriyor.
Gençleri topluma daha iyi entegre etmek, nitelikli işgücünü ve ülkemizin kalkınma seviyesini artırmak için gençlere daha iyi yaşam kalitesi sağlayan bir alternatif sunmamız gerekiyor.
Bu köşe yazısı 25.08.2023 tarihinde Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi'nde yayımlandı.
