TEPAV, TBMM gündeminde olan Torba Yasa ile borçlanma limitinin Meclis'in başta verdiği yetkiyi aşacak bir biçimde arttırılmasının bütçe hakkını ihlal ettiğini bildirdi.

ANKARA- TEPAV, halen TBMM gündeminde olan Torba Yasa ile borçlanma limitinin arttırılmasının mali kural konulması gereğinin tartışıldığı bu dönemde tek mali kuralın esnetilmesi anlamına geldiğini açıkladı. Açıklamada ayrıca, "TBMM'ye ek bütçe sunmak yerine borçlanma limitinin arttırılması şeklinde yasal düzenleme yapılması bir bütün olarak demokrasilerin en önemli denetim unsuru olan millet adına Bütçe Hakkı'nın sahibi olan yasama organının dışlanmasına yol açmaktadır" denildi.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) İstikrar Enstitüsü tarafından hazırlanan Mali İzleme Raporu-2009 Yılı Nisan Ayı Bütçe Sonuçları açıklandı.

Rapor'da bütçe sonuçlarının yanı sıra "Borçlanma Limitinde Yapılan Değişiklikler ve TBMM'nin Bütçe Hakkı" başlıklı bir bölüme de yer verildi. Bu bölümde, halen TBMM'nin gündeminde bulunan ve kamuoyunda "Torba Yasa" olarak bilinen yasa tasarısının ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi Kanunu'nun 5 inci maddesindeki borçlanma limitinin 5 katına kadar arttırıldığı hatırlatıldı.

Rapor'da küresel krizin etkisi ile gelirlerde görülen azalma, harcamaların kontrol altına alınamaması, özelleştirme olanaklarının kısıtlanması nedenleri ile daha bütçe yılının başında bütçe açığının başlangıçta öngörülen rakamın çok üzerine çıktığı ve daha da artacağının beklendiği ifade edilerek, şöyle denildi:

"Bu durumda borçlanma limiti hâlihazırda aşılmış dolayısı ile yasadışı bir durum ortaya çıkmış bulunmaktadır. Bu yasa dışılığın yıl sonuna kadar giderilmemesi halinde hukuki sonuçlarının neler olabileceğine de kısaca bakalım. Teorik olarak, Hazine işlemleri denetimi sonucunda, Sayıştay nezdinde yetki aşımı nedeni ile siyasi sorumlu olarak Bakan dışındaki Hazine yetkilileri bu durumdan sorumlu tutulabilir. Ancak bunu zayıf bir olasılık olarak değerlendiriyoruz. Daha güçlü olduğunu düşündüğümüz bir diğer olasılık ise, ilk kez ortaya çıkan bu durum nedeni ile bu konudaki yaptırım yetkisinin Sayıştay tarafından TBMM'nin takdirine bırakılması şeklinde kendisini gösterebilir. Zaten Torba Yasa'nın bu türden ‘hukuken istenmeyen durumların da' önüne geçmek amacı ile TBMM'ye sunulmuş olabileceğini de tahmin etmekteyiz."

Limit Nasıl Hesaplanacak? Rapor'da Torba Yasa'nın Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki tartışmalarından limitin nasıl hesaplanacağı konusunda bazı soru işaretleri olduğunun ortaya çıktığı ifade edilerek, bu konuda iki görüş olduğu açıklandı. Açıklamalara şöyle devam edildi:

"Birinci görüşü savunanlar doğrudan yukarıda yer alan yasal metinleri sadece lafzi açıdan yorumlamakta ve bunun sonucunda borçlanma limitini 74,8 milyar TL olarak hesaplamaktadırlar. Merkezi yönetim bütçesi olarak bakıldığında ise limit 74,2 milyar TL olmaktadır.
Buna karşılık bizim de benimsediğimiz ikinci görüş, bu yasal metinlerin lafzına göre değil amacına göre yorumlanması gerektiği noktasından hareketle, borçlanma limitinin Torba Yasa'da öngörüldüğü şekilde beş kat arttırılması ile 74,8 milyar TL değil ancak 57,9 milyar TL'lik bir borçlanma yetkisinin mümkün olabileceğine dikkat çekmektedir. "

Bütçe Hakkının İhlal Edilmesi Söz Konusudur Rapor'da TBMM'ye ek bütçe yasası sunulmaması ve onun yerine borçlanma limitinin arttırılmasının TBMM'nin 2009 yılı için uygulanacak maliye politikaları hakkında söz sahibi olmasını engellediği ve bütçe hakkının ihlal edildiğine dikkat çekildi. Önümüzdeki haftalarda açıklanacak olan Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Plan'da yapılacak gözden geçirmelerin veya revizyonların bu açıdan bir anlamının bulunmadığı ifade edilen değerlendirmede, "Zira, bunlar birer Hükümet tasarrufudur. Hâlbuki geçen yıllardan farklı olarak TBMM'nin başta vermiş bulunduğu bütçe yapma yetkisinin paradigması tamamen değişmiş, ortaya yeni bir durum çıkmıştır. Sonuç olarak; bu yeni durumu tanımlayan yeni bir ek bütçe yasası ve onunla uyumlu bir borçlanma limiti bir arada TBMM'ye sunularak, yasama organının bu konuda nihai söz sahibi olması sağlanmalıdır" denildi.

Bütçe Açığı Büyüyecek Rapor'un bütçe sonuçlarına ilişkin değerlendirmesinde ise, Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan bütçe uygulama sonuçlarına göre, merkezi yönetim bütçesinin Nisan ayı sonu itibarı ile yaklaşık 20 milyar TL açık verdiği ve bütçe açığının Nisan ayı sonunda 2009 yılının tümü için tahmin edilen açığın çok üzerinde oluştuğuna dikkat çekildi. Değerlendirmede, "Dolayısı ile yılın ilk üç ayında elde edilen bütçe uygulama sonuçlarından sonra Nisan ayı sonuçları da, başlangıçta öngörülen bütçe açığının yaklaşık iki katına yakın bir büyüklüğün ortaya çıktığını ve yılsonunda bu açığın giderek daha da büyüyeceğini teyit etmiş bulunmaktadır" denildi.