Değerlendirme Notu/N. Emrah Aydınonat

"Freakonomics’de yayınlanan bir yazı, yasa ve düzenlemelerin amaçlanmayan sonuçları konusunda çok güzel bir örnek veriyor. Mesele şu: 1990’da ABD kongresi, ABD’deki çalışan engellilerin haklarını kuvvetlendirmek için bir yasa çıkarıyor. Ancak, genel olarak engellilerin haklarını korumak ve iyileştirmek için çıkarılan bu yasa firmaların daha az engelli çalışan istihdam etmesine neden oluyor. Açıklamaya göre firmalar, kendilerine verilen görevleri yerine getirmeyen veya işini yapmayan engelli çalışanları işten çıkarmanın güç olacağını düşünerek, daha az engelli çalışan istihdam etmeyi tercih etmişler. Yasa engellileri desteklemeyi amaçlarken, sonuçta engellilerin iş olanaklarını kısıtlamış. Buradan çıkarılacak ders şu: İyi niyetli düzenlemeler her zaman amaçladıkları sonuçlara ulaşmıyorlar, hatta bazen amaçladıklarının tersi sonuçlar ortaya çıkarabiliyorlar.

Bu yazı, Türkiye’de engelli istihdamını arttırmayı amaçlayan yasal düzenlemelerin amaçlanan sonuçlara ulaşıp ulaşmadığını tartışıyor. Bilindiği gibi, İş Kanunu’nun 30. maddesi, 50 veya daha fazla çalışanı olan işletmelere %3 oranında engelli istihdam etme yükümlülüğü getiriyor. Bu düzenleme ne işverenleri mutlu edebiliyor, ne de engelli vatandaşlarımızın istihdam olanaklarının artmasını sağlıyor. İş çevreleri, engelli istihdam etme yükümlülüğünü iş piyasası esnekliğini azaltan bir düzenleme olarak görürken, engelli vatandaşlarımız iş bulma konusunda büyük güçlükler çekiyor. Sonuç olarak Türkiye’nin engelli istihdamı konusundaki karnesine baktığımızda şunu görüyoruz: Karne çok zayıf..."