TEPAV, "Mali Kural Uygulansaydı Bütçe Açığımız Ne Olurdu?" konulu bir çalışma yaptı.

ANKARA - TEPAV, mali kuralın, uygulanması halinde, 2010 yılı için daha sıkı bir maliye politikası gerektirecek iken, 2011 yılı için Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri doğrultusunda biraz daha gevşek bir maliye politikası öngöreceğini belirledi.

TEPAV, "Mali Kural Uygulansaydı Bütçe Açığımız Ne Olurdu?" konulu değerlendirmeyi yayımladı. Değerlendirmede, maliye politikasını kurala bağlayarak kredibilite inşa etme ve sağlanan mali istikrarı koruma amacıyla uygulanması planlanan mali kuralın, 2010 yılında OVP'den çıkartıldığı, böylelikle maliye politikası için "çıpa" işlevi görecek bir mekanizmadan da vazgeçildiği hatırlatıldı. "Peki, eğer mali kural 2010 ve 2011 yıllarında uygulansaydı, mevcut mali tablodan farklı bir durumla mı karşılaşacaktık?" sorusuna yanıt aranan çalışmada, şöyle denildi:

"2010 yılında mali kuralın gerektirdiğinden daha yüksek bir bütçe açığı gerçekleşmiştir. Mali kurala göre 2009 yılındaki bütçe açığının orta ve uzun vadeli hedef olan yüzde 1'den fazla olması, 2010 için bütçe açığının bir önceki yıla göre kısılmasını gerektirmektedir. Ayrıca 2010 yılındaki büyüme oranının orta ve uzun vadeli hedef olan yüzde 5'i aşması, bütçe açığının -yine bir önceki yıla göre- daha da azaltılması gerektiğini göstermektedir. Basit bir hesaplamayla, 2010 yılındaki bütçe açığı oranındaki değişimin (%5.09'dan %2.45'e düşmesinin) yaklaşık yüzde 1.35'lık kısmı 2009 yılının yüksek bütçe açığından, yüzde 1.3'lük kısmı ise 2010 yılındaki yüksek büyümeden kaynaklanmaktadır. Bu iki faktörü topladığımızda mali kuralın 2010 için öngördüğü bütçe açığı oranı yüzde 2.45 iken, gerçekleşme bu rakamın üzerinde kalarak yüzde 3.36 olmuştur.

2011 yılı için ise, orta vadeli programda ortaya konan hedef ile mali kuralın gerektirdiği bütçe açığı arasında yüzde 0.70'lik bir fark bulunmaktadır. OVP'de ortaya konan bütçe açığı hedefi mali kuralın gerektirdiği hedeften daha düşüktür. Bir önceki dönemin görece düşük bütçe açığı ve 2011 için orta ve uzun vadeli hedef olan yüzde 5'ten biraz daha az bir büyüme tahmini, mali kural uygulandığı takdirde bir önceki döneme oranla bütçe açığında sınırlı bir azalma -yaklaşık yüzde 0.60- gerektirmektedir. OVP'de 2011 yılı için öngörülen bütçe açığı da bu rakamın altındadır."

Bir "harcama kuralı"na ihtiyaç var

Değerlendirmede, 6111 sayılı Torba Yasa'yla beraber gelen yeniden yapılandırmanın 2011-2013 yılları arasında gelir tarafında meydana getireceği rahatlamanın kamu harcamalarında da artışa yol açmasını engelleyecek bir mekanizmanın işlerlik kazanmasının önem taşıdığına dikkat çekildi. Bu açıdan, her ne kadar son iki yılda mali kuralın gerektirdiği bütçe dengesiyle gerçekleşen arasında önemli bir fark olmasa da, bundan sonraki dönemde bütçenin sadece harcama tarafını kapsayacak bir uygulamanın düşünülmesinde yarar olduğu belirtilen değerlendirmede, şöyle denildi:

"Bu tür bir 'harcama kuralı' , bütçe açığının temel kaynağı olan kamu harcamalarına bir disiplin getireceği gibi, devresel hareketlerle aynı yönlü (pro-cyclical) bir maliye politikası izleme riskini de azaltıp orta vadeli planlamayı güçlendirici bir etki yapacaktır. Ayrıca bu uygulamayla beraber yaratılabilecek kamu tasarrufu fazlası, cari işlemler açığını azaltacaktır.

Sonuç olarak, 2010 ve 2011 yılları için mali kuralın uygulanmaması çok önemli bir değişikliğe yol açmasa da, kamu harcamalarında son dönemlerde görülen artış ve 2011-2013 arası bir defaya mahsus gelirlerde yaşanacak olan iyileşme, bütçenin harcama tarafını kontrol altına alacak bir düzenlemeyi önemli kılmaktadır."

Mali Kuralın Öngördüğü Bütçe Açıklarının Gerçekleşen Bütçe Açıkları İle Karşılaştırılması

Kaynak: Temel Ekonomik Büyüklükler, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Maliye Bakanlığı, 2011.

Orta Vadeli Program, Devlet Planlama Teşkilatı, 2011.