Nasıl bir tasarımda yapısal ve mali nitelikli tedbir önerileri düşünülebilir? Değerlendirme Notu / H. Hakan Yılmaz

Uygulanan ekonomik programın mali ayağını güçlendirmeye yönelik olmak üzere merkezi bütçe, yerel yönetimler ve sosyal güvenlik kurumlarını doğrudan kapsayan alanlara ilişkin tedbir önerileri; kısa dönemli mali tedbirler ve yapısal nitelikli tedbirler olmak üzere iki ana başlık altında çalışma kapsamında ele alınmıştır.

Mali tedbirlerin yaratacağı potansiyel tasarruf ve gelir artışları da gösterge niteliğinde olmak üzere çalışma kapsamında tahmin edilmiştir. Bu çerçevede 2024 yılı için gösterge niteliğinde tedbir alanları sağlayacağı mali etkiyle birlikte şekilde hesaplanmıştır. Toplamda 1.045,6 milyar TL seviyesine ulaşan bir tedbir paketi büyüklüğü tahmin edilmiştir (GSYH’ye oran olarak mali tedbirler %2,54 seviyesinde çıkmaktadır). Bu tedbirlerin hayata geçirilmesi durumunda GSYH’ye oran olarak MYB açığı 2024 yılında tahmin edilen %8,3 seviyesinden %5,8 seviyesine düşmektedir.

Önümüzdeki süreçte maliye politikasının odağında bütçe disiplini; iç talebin kontrolünde, enflasyon bekleyişlerinin daha hızlı düzelmesini ve TCMB’nin makul politika faizi patikası, göreli düşük reel faizler ile kalıcı fiyat istikrarı ve sürdürülebilir büyüme hedeflerini destekleyecektir. Buna karşın, bütçe disiplininin sağlanamaması halinde; özellikle bekleyişlerin kırılamaması nedeniyle, TCMB, makulden daha sıkı para politikası uygulamak zorunda kalacak, nominal ve reel faizler yüksek düzeylerde seyredecek, enflasyonu düşürme önemli ölçüde Türk lirasının belirgin reel değerlenmesine ve kısa vadeli sıcak para girişine bağlı olacaktır. Bu gelişmeler ise; ekonomide orta vadede risklerin birikmesine, kırılganlıkların ortaya çıkmasına ve kalıcı fiyat istikrarı ve sürdürülebilir büyüme amaçlarının ulaşılamamasına yol açabilecektir.

Tedbirlerin orta vadede mümkün olduğunca büyümeyi en az olumsuz etkileyecek alanlardan seçilmesi ve özellikle temel kamu hizmetlerinde aksamaya sebep olmayacak şekilde bir program çerçevesinde tasarlanmasıdır. Programın başarısı açısından kamu harcama programlarının gözden geçirilmesinin tamamlanması ve bütçe hazırlama sürecinin en azında 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun fabrika ayarlarına dönecek şekilde etkinleştirilmesi kritik önemde görülmektedir.

Ekonomik programın başarısı, mutfakta iş yapma biçimini değişen ve gelişen koşullara uygun şekilde değiştirecek ikinci nesil reformların hayata geçirilmesine de bağlı görülmektedir. Ekonomik programın izleyen Orta Vadeli Programda (2025-2027) sürdürülebilirlik açısından yapısal reformlara ilişkin süreçlerin hızlanmasıyla hayata geçirilmesi beklenmektedir.

Bu anlamda, kamu harcama programlarının gözden geçirilmesi, bütçe hazırlama sürecinin yapılandırılması, kalkınma ve yatırım bankacılığının dış finansmana erişimde yeniden ele alınması, kamu yatırım programının rasyonalizasyonu, KOİ projelerinin gözden geçirilmesi, belediyelerde sermaye yatırım planı ve finansmanı kültürünün yerleştirilmesi öne çıkan alanlar olmuştur. Bu gelişmeyi kamu kaynağı yönünde destekleyecek vergi reformları ile sosyal güvenlik sistemine yönelik mali yönetim reformları da tamamlayıcı bir rol üstlenecektir.

Bu çalışma, izleyen dönemde politika kararlarını ve bütçe gelişmelerini dikkate alacak şekilde TEPAV bünyesinde geliştirilerek devam ettirilecektir.

Değerlendirme notunun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.