Değerlendirme Notu / Arda Yakıcı

Başlangıcın sonu - COP28’de enerji sistemlerinde fosil yakıtlardan adil, düzenli ve eşitlikçi bir şekilde uzaklaşmak (“transitioning away from fossil fuels in energy systems in a just, orderly and equitable manner…”) için çağrı yapıldı.

1942'de, II. Dünya Savaşı'nın zorlu günlerinde, müttefiklerin Almanya'yı Mısır'dan geri püskürtmesi, müttefikler için savaşın seyrini değiştirebilecek umut verici bir dönüm noktasıydı. Bu tarihi an, İngiltere Başbakanı Winston Churchill tarafından, 'Bu ne son, ne de sonun başlangıcı; ancak başlangıcın sonu olabilir' şeklinde yorumlanmıştır. Churchill'in bu sözleri, belirsizlik içindeki bir geleceğe dair umudu ve değişimin eşiğinde olmanın önemini vurgular.

Bana göre bu tarihi perspektif, 30 Kasım – 12 Aralık 2023 tarihlerinde benim de TEPAV aracılığıyla katılmaya fırsat bulduğum Dubai'de gerçekleştirilmiş olan COP 28 İklim Konferansı’nda yankı buldu. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi kapsamında yaklaşık 30 yıllık çevre müzakerelerinde bir ilk olarak, fosil yakıtların yükselişinin sonuna işaret eden, 2050 net sıfır hedefinin başarılması amacıyla 'Enerji sistemleri içerisinde yer alan fosil yakıtlardan adil, düzenli ve eşitlikçi bir şekilde uzaklaşma' çağrısı yapıldı. BM'de bu tür bir çağrı, ülkeleri bir konuda eyleme geçmeye teşvik etmek anlamına gelir, ülkeler açısından aslında bağlayıcılığı yoktur. Buna Churchill'in sözlerindeki gibi, ne bir son ne de sonun başlangıcı; ancak fosil yakıt bağımlılığının uzun süren yükselişinde bir sona gelinmekte olduğuna dair çok önemli bir işaret denebilir. Bu yükselişin ters yöne çevrilmesi, yani fosil yakıtlar için sonun başlangıcı, ancak küresel anlamda hükümetlerin ve özel sektörün COP28'de ortaya konan bu çağrı doğrultusunda somut adımlar atması ile olacaktır. Örneğin azaltılmamış kömürden tamamen çıkış ve petrol-doğalgaz yatırımlarının kademeli fakat önemli ölçüde azaltımı, yenilenebilir enerji yatırımlarının önemli oranda arttırılması ve enerji verimliliği alanında ilerlemeler kaydedilmesi gibi. Buna rağmen, COP28’de fosil yakıtların geleceği ve temiz enerji kaynaklarının hakimiyetinin sağlanabilmesi adına tarihi bir ortak niyet beyanına tanık olduk diyebiliriz.

Değerlendirme notunun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.