Eylül Dönemi İşsizlik Oranı %12,7, Geniş Tanımlı İşsizlik oranı %22,7 oldu TEPAV Danışmanı ve TOBB ETÜ Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM) Direktörü Prof. Dr. Serdar Sayan Eylül 2020 dönemi işsizlik rakamlarını değerlendirdi.

TEPAV Danışmanı ve TOBB ETÜ Sosyal Politikalar Araştırma Merkezi (SPM) Direktörü Prof. Dr. Serdar Sayan, 10 Aralık akşamı Bloomberg TV’de yayınlanan “60 Dakika” adlı ana haber bültenine konuk olarak, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından aynı gün duyurulan Eylül 2020 dönemi işsizlik rakamlarını değerlendirdi.  Genel işsizlik oranının bir yıl öncenin aynı dönemine kıyasla 1,1 puan daha düşük olduğuna işaret eden sunucu Zeliha Saraç’ın sorusu üzerine açıklanan rakamları yorumlayan Prof. Dr. Sayan, TÜİK’in uluslararası tanımlara göre hesapladığı işsizlik oranlarının pandemi sonrası yaşanan yoğun istihdam kayıplarını yansıtmakta yetersiz kaldığını söyledi.

TÜİK’in 10 Aralık’ta duyurduğu işsizlik oranı hesaplarına esas teşkil eden tanımlar üzerinde, COVID pandemisi gibi olağanüstü bir durumun ortaya çıkmasından yıllar önce uzlaşıldığını ve bunların uluslararası konvansiyonlar yoluyla benimsendiğini hatırlatan Sayan, pandemi sürecinde bunları anlamlı olmaktan çıkartan belli başlı iki sapma olduğunu vurguladı. Bunlardan birincisinin işsizlik oranının işsiz sayısının işgücüne oranı olarak hesaplanmasından ve pandeminin işgücüne katılım davranışını ciddi biçimde değiştirmesinden kaynaklandığını kaydeden Sayan, ikinci sapmanın da istihdam ile üretim arasındaki kopmasına bağlı olduğunu belirtti. Sayan kısa çalışma ödeneğinden yararlananlarla, ücretsiz izne ayrılanların fiilen çalışmasalar ve üretime katılmasalar da istihdamda imiş gibi gözüktüklerini, bunun da işsiz sayısının ve işsizlik oranının çok daha düşük çıkması ile sonuçlandığını anlattı.

Pandemi sürecinde işsizliğin seyrini ve işgücü piyasalarındaki durumu izlemek için yeni göstergelere ihtiyaç var diyen Prof.Dr. Serdar Sayan, SPM olarak alternatif bir işsizlik oranı ile alternatif bir istihdam oranını da düzenli olarak duyurmaya başladıklarını bildirdi. Bunlardan ‘eğreti olmayan istihdam oranı’nın yüzde 26,6 olduğunu ve bu oranın TÜİK tarafından açıklanan geleneksel istihdam oranının 17,5 puan altında olduğuna dikkat çeken Sayan, pandemi dönemi işgücü piyasalarının seyrini anlamlandırabilmek için hesapladıkları diğer gösterge olan ‘Geniş Tanımlı İşsizlik Oranı’nın ise Eylül 2020 döneminde yüzde 22,7 olarak gerçekleştiğini ve bunun geleneksel işsizlik oranından tam 10 puan daha yüksek olduğunun altını çizdi.

SPM’nin pandemi sebebiyle her ay hesaplamaya ve duyurmaya başladığı iki yeni gösterge hakkında:

TÜİK’in işsizlik verilerini uluslararası standartlara uygun biçimde toplamasına ve kamuoyunca yakından izlenen göstergeler olan işsizlik oranlarını uluslararası tanımları kullanarak hesaplamasına rağmen, pandeminin işgücü piyasaları üzerinde yarattığı benzeri görülmemiş etkiler, işgücü, istihdam ve işsizlik dinamiklerinde anomalilerin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu anomalilere bağlı olarak, Türkiye (ve kimi başka ülkelerde) geleneksel tanımlara dayalı olarak hesaplanan resmi işsizlik ve istihdam oranları işgücü piyasalarındaki tabloyu sağlıklı olarak yansıtamaz hale geldi. Bu gelişmeler ışığında SPM iki yeni göstergeyi de düzenli olarak hesaplamaya ve spm.etu.edu.tr adresinden erişilen aylık bültenlerinde duyurmaya başladı.

Eğreti Olmayan İstihdam: SPM, mevcut literatürde sınırlı bir kullanıma sahip olan “eğreti istihdam” kavramından mülhem yeni bir gösterge tanımlayarak, 2020-Eylül ayında yayınlanan bültenden itibaren bu kavrama dayalı hesaplamalarını da yayınlamaya başladı. Eğreti olmayan istihdam kavramını bültenlerinde tarım dışı işlerde, sosyal güvenlik kapsamında ve tam zamanlı çalışan kişilere atfen kullanan SPM eğreti olmayan istihdam oranını (EOİO) da “eğreti olmayan istihdam” da olan kişilerin kurumsal olmayan çalışma çağındaki (15 yaş üstü) nüfusa oranlayarak hesaplıyor.

Geniş Tanımlı İşsizlik: Pandemi döneminde işsizliğin gerçek seyrini izleyebilmek için geniş tanımlı işsizlik oranlarına da bakmanın zorunlu hale geldiğine işaret eden SPM, resmi hesaplarda işsiz olarak nitelendirilenlerin, verinin toplandığı tarihe kadar olan son dört haftada işe başvurup da iş bulamamış kişiler olduğunu ancak son dört haftada fiilen iş aramasa da çalışmaya hazır olduğunu bildiren çok sayıda insanın da mevcut olduğunu hatırlatıyor. Pandemi döneminde iş bulma ümidini kaybettiği için ve/veya pandeminin iş aramayı zor ve riskli hale getirmesi dolayısıyla iş aramayı bırakan ancak çalışmaya hazır ve istekli olanların sayısının ciddi biçimde artması yüzünden 2020-Temmuz ayından itibaren SPM bültenlerinde “geniş tanımlı işsizlik oranları” da hesaplanarak duyurulmaya başlandı.

Bu mülakat 10 Aralık 2020 tarihinde Bloomberg TV’de yayınlanan “60 Dakika” adlı ana haber bülteninde yayınlanmıştır. Programın tamamını izlemek için tıklayınız.

Prof. Dr. Serdar Sayan’ın konuşmasını izlemek için tıklayınız.