Herkes son günlerde Bitcoin konuşurken, ben bugün biraz Ethereum’dan bahsetmek istedim. Ethereum, kripto paralar arasında piyasa değeri açısından ikinci sırada yer alsa da, Bitcoin’e göre daha sessiz sedasız ilerleyenlerden aslında. Bitcoin, kripto paraların toplam piyasa değerinin yüzde 45’ini oluştururken, Ethereum yüzde 12’sini oluşturuyor. Bu yıl doğum günümde kardeşim bana bir zarf verdi: Benim için de bir Ethereum cüzdanı oluşturmuş ve Ethereum almış. Hep yeni teknolojiler üretimden politika tasarım süreçlerine her şeyi değiştiriyor derken, hediyelerde böyle bir değişim beklememiştim açıkçası.
O günden bugüne yaklaşık iki ayda, Bitcoin gibi çok yüksek fiyatlarda seyretmese de, Bitcoin’e benzer bir artış oranıyla, Ethereum’un fiyatı 2,5 katına çıktı. Bu fiyat meselesi son günlerde herkesin dilinde. Fiyat eğilimlerini tartışırken, ben genellikle bir şeyi atladığımızı düşünüyorum. Finansal varlıkların fiyat eğilimlerini değerlendirdiğimiz klasik modeller ve klasik temel göstergelerle, kripto paraları da yorumlamayı deniyoruz. Oysa kripto paralar söz konusu olduğunda, o temel göstergelere çok önemli bir şey daha eklendi: Teknoloji. Teknoloji artık, fiyatı ve fiyat eğilimlerini oluşturan bileşenlerden bir tanesi.
Kripto paraların arkasındaki teknoloji, bugünlerde izlediğimiz fiyat hareketlerinin tamamını açıklamaya tabii ki yetmez. Fakat arkadaki altyapı, teknoloji ve teknolojideki yetersizlikler-üstünlükler, fiyat hareketlerini açıklamaya çalışırken ya da yorumlarken göz ardı edemeyeceğimiz noktalar. Tam da bu nedenle, lale çılgınlığı gibi son günlerde tekrar gündemde yer bulan benzetmeleri anlamsız buluyorum. Temel göstergeler açısından bakıldığında, artık göz ardı edemeyeceğimiz ve sürekli farklılaşan bir ek gösterge söz konusu. Fiyat hareketlerine ilişkin, kripto paraların teknolojisini ve teknolojisindeki değişimleri içermeyen, klasik göstergelerden ibaret yorumlar yüzeysel kalıyor. Tabii ki herkes yorum yapabilir, yeter ki anlatanlar ve dinleyenler bu yüzeyselliğin farkında olarak hareket etsinler. Bize sadece bildiğimiz, anlayabildiğimiz kavramları anlatanları neden en çok sevdiğimizi ve neden “yeni”- den bu kadar korktuğumuzu da pek anlayamıyorum doğrusu. Aslında aynı şeyi, yeni teknolojilerin etkilerini konuşmak üzere bir araya gelen ama teknolojinin kendisinden haberdar bir mühendise bile yer verilmeyen paneller için de düşünüyorum hep. Dünyada bu değişmeye başladı, umarım biz de yakında fark ederiz.
Kripto paralara geri dönersek, bunların arkasında blockchain teknolojisi olduğunu artık hepimiz biliyoruz. Hepsi temelde blockchain’e dayansa da, aslında, farklı kripto paralar vizyon ve odaklarına göre teknolojilerini de farklılaştırıyor. Bu nedenle önümüzdeki dönem için kripto paraların potansiyelini karşılaştırırken, mutlaka yine teknolojileri arasındaki farkları da değerlendirmenin içine katmak lazım. Mesela Ethereum, kendini sadece bir kripto para olarak değil, akıllı sözleşmelere yönelik bir platform olarak tanımlıyor. Altyapısını ve teknolojisini de akıllı sözleşmelerin yaygınlaştırılmasına yönelik geliştiriyor.
Bunu yaparken de, bir Ethereum Girişim İttifakı (Enterprise Ethereum Alliance) yapısı kurdu. Bu yapının, BP’den Samsung’a, Microsoft’tan ING’ye farklı sektörlerden birçok şirketi içeren 198 üyesi var. Kurulalı henüz sadece 1 yıl olsa da, şirketlerin de içinde yer aldığı, dünyanın en büyük açık kaynaklı blockchain girişimi haline hızla geldi. Bu platform, sadece büyük şirketlere odaklı değil. Startupları, araştırmacıları, teknoloji sağlayıcılarını ve büyük şirketleri hem birbirleriyle hem de Ethereum uzmanları ve altyapısı ile buluşturmayı amaçlıyor. Platformun yönetim kurulu başkanı Julio Faura, işbirliği içine giren şirketlerin, startupların ve araştırmacıların teknolojik derinliği ve çeşitliliğinin, Ethereum ekosisteminin hızla gelişimi için çok önemli olduğunu söylemiş. Klasik modeller ve göstergelerle yorum yapmamızın giderek zorlaşacağı bir gelecek bizi bekliyor. Eskide kalmak konusunda bu kadar ısrarcı halimizle bakalım nasıl uyum sağlayacağız...
Bu köşe yazısı 29.12.2017 tarihinde Dünya Gazetesi'nde yayımlandı.
