Ekonomide toparlanma başladı mı? Şubat ayı kapasite kullanım oranı ve reel kesim güven endeksi verileri ne gösteriyorlar?
Türkiye ekonomisinin gidişatı hakkında önemli bilgi veren iki değişkenin şubat ayında aldıkları değerler açıklandı. Kapasite kullanım oranı bir yıl öncesinin aynı ayına kıyasla yüzde 1 oranında azaldı. Düşüş sürüyor, ancak düşüş oranı son yedi ayda gözlenenin en düşüğü. Güven endeksi ise geçen şubattakinin yüzde 0.2 üzerinde: Artış oranı çok düşük ama hiç olmazsa aralık ve ocak ayında gözlenen iyileşme tersine dönmedi, sınırlı da olsa sürdü.
Kapasite kullanım oranının yıllık yüzde değişimleri ile sanayi üretiminin yıllık yüzde değişimleri arasında aynı yönlü ve yakın bir ilişki var. Bu ilişki Grafik 1’de gösteriliyor. Merkez Bankası’nca yayınlanan reel kesim güven endeksinin yıllık yüzde değişimleri ile de özel yatırım harcamalarının yıllık yüzde değişimleri arasında aynı yönlü ve yakın bir ilişki var. Grafik 2 bu ilişkiye gösteriyor. Hem sanayi üretiminin hem de özel yatırım harcamalarının gayri safi yurtiçi hasılanın büyüme oranı açısından belirleyici oldukları ise yeteri kadar açık.
Ne anlama geliyorlar? 2012’nin üçüncü çeyreği büyüme oranı açısından bayağı kötüydü. Dördüncü çeyrekte çok sınırlı bir toparlanma olmuş olabileceği düşünülüyordu. Bunun gerçekleşmediği görüldü. Ocak ve şubat ayı kapasite kullanım oranı verileri, 2013’ün ilk çeyreğinde, 2012’nin en kötüsü olan dördüncü çeyreğe kıyasla sınırlı bir toparlanma olduğunu söylüyor bize. Güven endeksi ise, şirketlerin risk algılamasının çok yavaş da olsa düzelmekte olduğunu belirtiyor. Ama bu düzelmenin kırılgan olduğu da açık.
Bu bilgiler ışığında yüzde 4 büyüme oranı hâlâ ulaşılabilir görünüyor. Ancak bu iyimser tahminin giderek sorgulanır hale geldiğini de vurgulamak gerekiyor.
Grafik 1. Sanayi üretiminde ve kapasite kullanım oranında yıllık yüzde değişimler: Mart 2008 – Şubat 2013 (üçer aylık ortalamalar). Kaynak: TÜİK ve TCMB.
Grafik 2. Reel kesim güven endeksinde ve özel yatırım harcamalarında yıllık yüzde değişimler: 1999 Ç1 – 2013 Ç1 (üçer aylık ortalamalar, 2013’ün ilk çeyreği yerine ilk iki ayın ortalaması alındı). Kaynak: TÜİK ve TCMB.
