Demir pirinç çanağının peşinde
Bu Ramazan 26 Ağustos’ta işsiz üniversite mezunlarından oluşan bir kalabalık Başbakanlık konutunun önünde orucunu bozdu. Ülkenin dört bir yanından gelen yüzlerce genç hükümetin memur istihdamı konusundaki kararsızlığını kınadı. Bunlar Fas’ın Rabat kentinde yaşandı, ama Ankara’da da yaşanabilirdi. Rakamlar ve işsiz üniversite mezunlarından aldığım e-postalar bu fikri doğrulamaktadır. Gelin bakın sorun bunun neresindedir.
Türkiye’de memur alımları merkezi olarak uygulanan Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) ile yapılmaktadır. Çin’de de devlet memuriyeti için merkezi bir sınav yapılmaktadır. 2010 yılında bu sınava 1,4 milyon üniversite öğrencisi katılmış. Aynı yıl KPSS’ye 800 bin kişi girmişti. 2009 yılında Çin’de yaklaşık 1 milyon kişi memuriyet sınavına girdi. Bu sene Türkiye’de KPSS’ye başvuran üniversite mezunlarının sayısı yaklaşık 1 milyondu. Bu, Türkiye’nin gitgide Çin’e benzediğine dair bir başka delildir. Her iki ülkede de en az 1 milyon kişi memuriyet peşinde koşmaktadır.
Çinliler düzenli gelire ve sigortaya sahip işleri tanımlayan “demir pirinç çanağının” peşindedir. Geleneksel olarak bu gıpta edilen işler devlet memurluğu, askeriye ve kamu işletmelerinde istihdamı kapsamaktadır. Yukarıdaki rakamlar artık Türkiye’deki üniversite mezunları arasında demir pirinç çanağının peşinde koşanların gitgide arttığını söylemektedir. Türkiye’de KPSS’ye giren üniversite mezunlarının ve dolayısıyla memurların sayısı yıldan yıla artmaktadır.
Bana kalırsa, şu anda Türkiye’deki memur sayısında bir sıkıntı yoktur. Örneğin, Türkiye halen Irak gibi değildir. Irak’ta toplam işgücünü oluşturan 7,5 milyonun 3 milyonu memurdur. Türkiye güney komşusu gibi olsaydı, 26 milyonluk işgücü içerisinde memurların sayısı yaklaşık 10,4 milyon olurdu. Ancak, 2012 itibariyle Türkiye’deki memur sayısı 2,6 milyon civarındadır. Kamu sektörü istihdamının toplam istihdama oranı OECD ortalaması olan yüzde 15’in altındadır.
Öyleyse sorun nedir? Sorun, demir pirinç çanağının peşinde koşan üniversite mezunlarının oranıdır. Kamu sektörünün toplam istihdam içerisindeki payı yüzde 10 iken, 22 ile 29 yaş arasındaki üniversite mezunlarının yüzde 57’si 2012 yılında KPSS’ye başvurmuştur. Türkiye’de üniversite mezunlarının çoğunluğu memuriyet peşinde koşmakta, rakamlar memurluğun toplam istihdam içerisindeki payıyla örtüşmemektedir. Müsaadenizle durumu daha uygun bir formatta izah edeyim:
Yukarıdaki rakamlara bizi ikaz etmektedir. Sorun aşağıdakilerden biridir:
a) Türkiye’de üniversite mezunlarının beceri setinde bir sorun vardır
b) Türkiye ekonomisinin yeni istihdam yaratma kapasitesinde bir sorun vardır
c) Hepsi
Benim cevabım sanıyorum açıktır.
Bu köşe yazısı 08.09.2012 tarihinde Hürriyet Daily News'te yayımlandı.
