Salı akşamı Amerika Merkez Bankası (Fed) tüm dünyada merakla beklenen faiz kararını açıkladı. Önceki haftalarda Fed'in 0.5 puanlık bir faiz indirimine gideceği bekleniyordu. Ancak, Fed Başkanı Bernanke'nin geçen ay yaptığı bir konuşmada söyledikleri, bu beklentileri 0.25 puana düşürmüştü. Fed'in indirimi daha önceki beklentilerle örtüşen bir düzeyde, 0.5 puan oldu.
Fed'in aldığı karara ilişkin yaptığı kısa duyuru, yine kredi piyasasında yaşanan daralmanın büyüme hızına olası olumsuz etkisine gönderme yapıyor. Bu olası olumsuz gelişmeyi engellemek için bu kararları aldığını belirtiyor Fed. Tıpkı 17 Ağustos kararına eşlik eden duyuruda olduğu gibi.
Yukarıda değindiğim, faiz indiriminin 0.50 puan yerine 0.25 puan olacağına ilişkin bekleyiş yaratan konuşmasında ne demişti Bernanke? Kısa bir alıntı: "Borç verenleri ve yatırım yapanları aldıkları mali kararların sonuçlarından korumak ne Fed'in görevidir ne de böyle davranmak (korumak) uygundur."
12 Eylül günü İngiltere Merkez Bankası Başkanı Meryvin King benzer bir konuşma yaptı. King, merkez bankalarının kötü mali karar veren kredi kurumlarına 'koltuk çıkmak' gibi bir görevleri olmadığını belirtti. Kötü kararlar alıp merkez bankalarının desteğine muhtaç olanlar açısından şu vurgusu özellikle önemliydi: "Gereğinden fazla yardım, aşırı risk alınmasını özendirir ve gelecekteki bir mali krizin tohumlarını eker."
Oysa bu konuşmasından iki gün sonra İngiltere Merkez Bankası, müşterilerinin mevduatlarını çekmek için şubelerinin önünde uzun kuyruklar oluşturdukları Northern Rock Bankası'na kredi açtı. Dahası, 'bankaya/bankalara hücum' olmaması için bu bankadaki mevduatlar sigortalandı; hükümet garanti verdi.
Genel doğrular, adları üstünde: Genel doğrular. Bernanke'nin 'Korumak uygun değildir' ya da King'in 'Aşırı risk alınmasını özendirir' ifadelerinde olduğu gibi. Benzer bir genel doğruya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (MB) Başkanı Yılmaz da Erzurum konuşmasında birkaç hafta önce değindi. Gereğinden önce faiz kararının alınmasının doğru olmayacağını belirtti.
King'in tutumu biraz daha farklı görülebilir, ayrıntısına girmeyeceğim, ama genel doğruların ifade edilmesinden sonra bu merkez bankalarının söylediklerinin tersine kararlar aldıkları izlenimi çok doğru değil. Genel doğrular bazen mesaj vermek, ilgili mercileri harekete geçirmek için de verilebilir. Mesela, aşırı risklere karşı denetim ve gözetimi daha güçlü kılmak için.
Ya da faiz politikasının merkez bankalarının sorumluluğunda olduğunu hatırlatmak üzere.
Bu ayrımı atlayıp, "İki hafta önce böyle demişti, şimdi tam tersini yaptı. Politik baskılara direnemedi" demek; birincisi doğru değil, ikincisi adil değil, üçüncüsü her şeyin arkasında bir komplo arama 'hastalığının' bir uzantısı. Ne yapacak yani şimdi MB Başkanı Yılmaz; çıkıp da 'iki gözüm önüme aksın ki politik baskı yok' mu diyecek? Aksini kanıtlamanın mümkün olmadığı bu tür suçlamalardan uzak durmak erdemini bir gösterebilsek!
Bu köşe yazısı 20.09.2007 tarihinde Radikal Gazetesi'nde yayınlanmıştır.
