IMF ile anlaşmamak için uygun zaman mı
Hasan Ersel, Dr.
15 Mart 2010
Son günlerde IMF yine gündemimize oturdu. Önce Yunanistan IMF'ye başvurmaktan söz etti. Türkiye, IMF ile anlaşmaktan vazgeçti. Bu arada Avrupa için bir para fonu kurulması gündeme geldi. IMF, katılımcı ülkelerin kurduğu bir kooperatif niteliğinde. Eğer kooperatif üyeleri bir sorunla karşılaşırlarsa, konulan kurallar çerçevesinde kooperatif destek oluyor, kredi veriyor. Üyelerinden birisi bunu talep ettiğinde, kooperatif bunu yapmak zorunda. Bu nedenle, IMF üyesi olan Yunanistan'ın içinde bulunduğu sıkıntılı durumdan çıkmak için IMF'ye başvurması doğal. Bir kooperatifin üyelerinin her sıkıntıya düştüklerinde yönetime başvurması mecburiyeti de yok. Bir üye komşularından destek alarak da sorunlarını çözebilir. Dolayısıyla Yunanistan'ın Avrupa ülkelerine başvurup yardım talep etmes
[Devamı]
Hangi kurumlar?
Fatih Özatay, Dr.
14 Mart 2010
Güney Kore'nin 1960'ların, İrlanda ve Çin'in ise 1980'lerin başlarından itibaren çok dikkat çekici bir başarı öyküleri var. Oysa giderek fakirleşen ülkeler de var: Afrika'dan çok sayıda örnek verilebilir. İki taneyle yetineyim: Etiyopya ve Nijerya. Bir de büyüyen, ama büyüme performansları zenginlerle aralarındaki uçurumu kapamaya yetmeyen ülkeler mevcut. Farklı bir ifadeyle bazı ülkeler (göreli olarak) yerlerinde saymışlar. Mesela Türkiye: 1960'ta ABD'ye kıyasla kişi başına gelir düzeyimiz yüzde 17. 2007'de ise söz konusu oran neredeyse hiç değişmemiş: Yüzde 17.8. Aralardaki yılları alsanız da durum değişmiyor; aynı olgu geçerli.Neden ülkeler arasında büyük gelir farklılıkları var? Neden bazı ülkeler gelişmiş ülkeler ile aralarındaki gelir farklılıklarını sürekli azaltabilirken,
[Devamı]
Türkiye'nin ne zaman Nasdaq'a kote teknoloji şirketleri olur
Güven Sak, Dr.
13 Mart 2010
Günün sorusu tam da budur. 2008 küresel krizini fırsata çevirmenin anahtarı da burada yatmaktadır. Nasdaq'a kote İsrailli teknoloji firmalarının sayısı yüzün üstündedir. Avrupa, Hindistan ve Çin'den gelen teknoloji şirketlerinin toplamı da buna yaklaşmaktadır. Hindistan son dönemde atak yapan ülkelerden bir tanesidir. Türkiye bu alanda halen nal toplamaktadır. Soru şudur: "Türkiye, acaba nasıl ABD'deki Nasdaq hisse senedi işlem sistemine kote edilmiş teknoloji şirketlerine sahip olabilir?" Gayet basit: Girişimcilerimiz karşılarında bir "girişimci devlet" (entrepreneurial government) buldukları zaman. Yapılan çalışmalar, İsrail ve Hindistan'ın atağa kalkmış olmasını tam da bu girişimci devlet meselesine bağlamaktadırlar. Peki, gün neden bugündür? Ortadaki fırsat nerededir? Gelec
[Devamı]
IMF 2010'da değil 2008 sonunda gerekliydi
Fatih Özatay, Dr.
11 Mart 2010
Artık IMF-Türkiye ilişkileri konusunda herhangi bir şey yazmamak orucumu bozabilirim. IMF yetkililerinin bir açıklaması çarşamba sabahı ekonomi kanallarında yer aldı. Buna göre Türkiye ile yeni bir 'stand-by' anlaşması konusu artık görüşülmüyordu. Böylece artık iyice bıktırıcı bir hale gelen IMF anlaşması konusu da açıklığa kavuşmuş oldu.Peki, yeni bir IMF anlaşmasına gerek var mıydı? İçinde bulunduğumuz an itibarıyla bu sorunun yanıtı, küresel finansal piyasalar yeniden karışmazsa 'olsa da olurdu, olmasa da olurdu' şeklinde. Üstelik önümüzde dönemde çok sayıda seçim olduğu dikkate alındığında, böyle bir anlaşma yapılsa bile sürdürülebilirliği de şüpheliydi.IMF ile asıl anlaşma yapılması gereken zaman küresel krizin patlak verdiği zamandı. Bu 'fırsatı' ne yazık ki kaçırdık. Neden
[Devamı]
Banka kredileri artarken neden bir tek KOBİ kredileri düşüyor?
Güven Sak, Dr.
11 Mart 2010
Bir süredir iktisadi toparlanma sürecinin ikili yapısına dikkat çekmeye çalışıyorum. Büyüme ilk bakışta artık pozitif alana geçmiş gibi duruyor. İktisadi aktivite, 2009'daki hızlı daralmadan sonra, şimdilerde son derece zayıf toparlanma belirtileri gösteriyor. Banka kredileri toplamına baktığınızda artış görüyorsunuz. Ama hepsi "ilk bakışta". Ortada bir bereketsiz büyüme atmosferi var. Sanayideki istihdam kaybı halen ortada duruyor. İş, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) alanına geldiğinde ise rivayet, şimdilik muhtelif görünüyor. Banka kredileri için açıklanan 2009 sonu rakamlarına baktığınızda, bütün krediler artarken KOBİ kredileri baş aşağı gidiyor. Halbuki KOBİ'ler istihdam açısından önem taşıyor. ABD'de 2008 krizinde istihdam kayıplarının yüzde 45'i KOBİ'lerden k
[Devamı]
Sanayi üretimi verileri ümit kırıcı değil ama...
Hasan Ersel, Dr.
10 Mart 2010
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim istatistiklerine bakarsak iki nokta göze çarpıyor. Bir kere, son 3 ayın (kasım-ocak) basit aritmetik ortalamasına bakıldığında sanayi üretimimiz yüzde 11,1 dolayında artmış. İkinci olarak, sanayi üretimimizin etrafında salındığı endeks değeri, -ister arındırılmış ister arındırılmamış seriyi kullanalım-, 2006 yılının son çeyreği ortalaması dolaylarında kalmış. İmalat sanayiinde de durum aynı. Bu sonuçlara bakıp sevinmek de olanaklı efkârlanmak da. Bir sene öncesine oranla sanayi üretiminde son 3 ayda ciddi sayılabilecek artışlar olması sevindirici. Öte yandan, mevsim ve takvim etkilerinden arıtılmış üretim endeksinin aynı düzeyde kalmış olması bu hareketin bir önceki yıldaki üretim düşüşlerinden kaynaklandığını gösteriyor.
[Devamı]
Mali danışma kurullarının gerekliliği
Fatih Özatay, Dr.
08 Mart 2010
Siyasilerin işbaşında kalmak amacıyla ekonomik istikrarı bozucu uygulamalara gidebileceklerini biliyoruz. Bunu gösteren çok sayıda kuramsal ve uygulamalı çalışma var. Üstelik bu tür politikaların gelişmiş demokrasilerde de yürürlüğe konulduğunu gösteren sayısız bulgu mevcut. Türkiye'deki deneyimimizden de özellikle seçim öncelerinde bu tür istikrarı bozucu politikaların uygulanabildiğini biliyoruz.İktisatçılar bu tür uygulamaları en aza indirecek çözümler peşindeler. Para politikası açısından getirilen çözüm 1990'lı yılların başlarından bu yana uygulamada: Bağımsız merkez bankaları. Oysa aynı uygulamaya maliye politikası açısından gitmek mümkün görünmüyor. Bağımsız bir merkez bankasının para politikasını bağımsız biçimde yürütmesi gibi, bağımsız bir maliye politikası kurumunun bü
[Devamı]
Türkiye ile Yunanistan arasındaki fark
Hasan Ersel, Dr.
08 Mart 2010
Yunanistan'ın sorunlarıyla herkes ilgileniyor. Biz de ilgileniyoruz. Türkiye'de geçen sene yaşadığımız şok ve ortaya çıkan işsizlik, toplumsal açıdan daha az acılı bir manzara mı oluşturuyordu? Ya da 2001 krizi? Dünya kamuoyuna ne kadar yansıdı? Görevlilerden başka kimsenin ilgisini çekti mi? Galiba hayır. Neden? Övündüklerimizi anımsatayım: Dünya ekonomisi içinde hatırı sayılır bir ağırlığımız olduğundan söz ediyor, G-20'ye alınmamızın bunun kanıtı olduğunu söylüyoruz. Rakamlara bakınca öyle de satın alma paritesi ile ölçülen GSYH esas alındığında 2008 yılında Türkiye dünyanın 15'inci en büyük ekonomisi. Yunanistan ise bu sıralamada 33'üncü. (Ne var ki, kişi başına gelir karşılaştırması yapılınca durum tersine dönüyor. Yunanistan'da satın alma paritesiyle ölçülen kişi başına GS
[Devamı]
Gelişmişlik farklılıkları ve kurumsal yapı
Fatih Özatay, Dr.
07 Mart 2010
İkinci dünya savaşından sonra Kore ikiye ayrılıyor. Bölünmenin Güney'de yapılan seçimle fiilen gerçekleştiği 1948'de, iki ülkenin kişi başına gelir düzeyi yaklaşık aynı. Süreç içinde iki ülke çok farklı politik ve ekonomik kurumlar oluşturuyor. Şu anda Güney Kore, Kuzey Kore'nin yaklaşık yirmi katı daha zengin. Bu ülkeler açık ki aynı kültür ve coğrafyayı paylaşıyorlar. Bu durumda, bu müthiş büyüme farklılığını, oluşturulan kurumlardaki farklılıkta aramak gerekiyor.Daron Acemoğlu son yazılarımda sözünü ettiğim kitabında (Modern Ekonomik Büyüme, 2009, Princeton Üniversitesi Yayını), ülkeler arasındaki büyüme farklılıklarının temel nedeninin kurumlardaki farklılıklar olduğuna ikna olmak için bu örneğin yeterli olmadığını belirtiyor. Çünkü sonuçta Kore örneği tek bir gözlem oluşturu
[Devamı]
Yoksa Stiglitz başından beri zaten haklı mıydı?
Güven Sak, Dr.
06 Mart 2010
Joseph Stiglitz eskiden, Başkan Clinton döneminde Beyaz Saray'daydı. Sonra Dünya Bankası'nın Başiktisatçısı olarak çalıştı. En kızgın olduğu dönem 1997 Güneydoğu Asya Krizi dönemiydi. Hatırlayın o dönemde, uygulanacak reçete konusunda, dönemin Hazine Bakanı Rubin, Merkez Bankası Başkanı Greenspan ve de Larry Summers'la görüş ayrılığına düştü. Stiglitz, finansal piyasa çalışanlarının yaptıkları hatalar için bedel ödemeleri gerektiğini düşünüyordu. Bu çerçevede, o dönemde, zora düşen gelişmekte olan ülkelere önerilen "kemer sıkma" tedbirlerinin bir tür salaklık olduğu kanaatindeydi. Zaten daralmakta olan bir ekonomiyi daha da daraltmanın ne anlama geldiğini hep sordu. Ben o vakit karşı tarafın argümanlarının doğru olduğunu düşünen taraftaydım. Doğrusu ya, hâlâ da azıcık öyleyim.
[Devamı]
