Yapısal dönüşüm mü, eski tas eski hamam mı?
Fatih Özatay, Dr.
23 Aralık 2022
Salı günü, 2001’den bu yana yaşadığımız üç ‘ani duruş’ vakasını ele almış ve bu vakaların temel özelliklerine yer vermiştim. İlk vaka 2001’in ilk çeyreğinde, ikincisi ise 2008’in son çeyreğinde başlamıştı. GSYH’de gözlenen düşüş daha sonra keskin bir daralmaya dönüşmüştü. 2018’in ikinci çeyreğinde başlayan süreçte de GSYH azalması vardı ama ilk ikisi kadar şiddetli değildi. Buna karşılık istihdam azalışı açısından çok şiddetli bir dönem olmuştu. Her üç vakada da özel kesimin dış borç stoku keskin biçimde düşmüş ve kriz öncesi düzeyine gelmesi yıllar sürmüştü. Farklı bir ifadeyle, özel kesim (finans kesimi ve finans kesimi dışındaki şirketler) vadesi gelen dış borç ödemelerinden daha az borçlanmış; yeni borçlanma geri ödemeden düşük olunca da dış borç stoku azalmıştı.
[Devamı]
Üç ani duruş
Fatih Özatay, Dr.
21 Aralık 2022
Bizde ve bize benzer ülkelerde ‘ani duruş’ olarak bilinen bir olgu var. Her şey güllük gülistanlık sanılıp bol kepçe borçlanıldığı bir dönemde çeşitli kırılganlıklar oluşuyor. Bir nedenle fay hatları kırılınca yurtdışından borçlanma imkânı azalıyor. Vadesi gelen dış borç ödemelerinden daha az borçlanılıyor. Aynı dönemde ülkenin riski ve dolayısıyla borçlanma faizleri sıçrıyor. Bir yandan vadesi gelen dış borcun bir kısmını kendi kaynaklarıyla ödeme çabası bir yandan faizlerde sıçrama ekonomide küçülmeye yol açıyor. Riski sıçrayan ülkenin parasından kaçış döviz kurunu da sıçratıyor. Döviz cinsinden borcu yüksek olan kesimlerin bilançoları bozuluyor. Çeşitli varlıkların fiyatları düşüyor. Bu, vadesi gelen dış borçların kendi kaynaklarıyla ödenmesi çabasını daha da zorlaştırıyor. Ekonomi daha
[Devamı]
Jeremy Rifkin, o gün, orada ne dedi?
Güven Sak, Dr.
20 Aralık 2022
Aralık ayı doğrusu ya dopdolu geçiyor. Hele son bir haftadır yeni uluslararası ekonomik düzenin olası biçimi konusunda çok alametler belirdi. Öyle anlaşılıyor ki, Ankara, hareketi bereket zannederken, iklim politikası gündemi giderek şekilleniyor. Biraz daha bu “bereketsiz hareket” tuzağında, böyle sessiz sedasız beklersek, yakında “göçtü kervan kaldık dağlar başında” diye yakınmaya başlayacağız. Neden? İklim değişikliği gündemi harekete geçti ve Türkiye doğru değil yanlış hareketlere odaklanmış durumda. Bereketsiz hareket dediğim bu.
[Devamı]
İhtiyat bunun neresinde?
Fatih Özatay, Dr.
16 Aralık 2022
Küresel finansal krizden alınan dersle, kriz çıkma olasılığını azaltmak üzere, çoğu ülkede makro ihtiyati önlemler geliştirildi ve yaygın biçimde kullanılmaya başlandı. Bu politikaların bir kısmı kredi alanlara yönelik iken bir kısmı da finans kurumlarına yönelik oldu. İlk gruptakiler için, verilen kredi tutarının, kredi ile alınan malın değerinin belli bir oranı ile sınırlanması örnek gösterilebilir. İkinci grup için ise, ekonominin büyüme oranının çok yükseldiği dönemlerde, finans kurumlarının her önlerine gelene kredi açmalarını ve dolayısıyla kredi patlamasını önlemeye yönelik önlemler ilk akla gelen makro ihtiyati önlem tipi.
[Devamı]
Baz etkisine bel bağlamak
Fatih Özatay, Dr.
07 Aralık 2022
Dün, Kasım ayı enflasyonunu öğrendik. Aylık enflasyon yüzde 2.88 olmuş. Bir önceki yılın Kasım ayında ise aylık enflasyon yüzde 3,51 olarak açıklanmıştı. Dolayısıyla, bu Kasım biraz daha düşük gerçekleşti aylık fiyat artışları. Bu düşüşün bir yansıması da yıllık enflasyon oranlarında gerçekleşti: Yüzde 85,5’ten yüzde 84,3’e indi.
[Devamı]
Artık sürgün yeri İstanbul’un Nişantaşı, Kadıköy’ü
Güven Sak, Dr.
06 Aralık 2022
Ferit Edgü’nün “Hakkari’de Bir Mevsim” romanı 1977 yılında yayımlandı. Roman, Hakkari’nin Pirkanis köyüne atanan bir er/öğretmenin yaşadıklarını anlatıyordu. Türkiye daha dışarıya açılmamıştı. O vakitler, kamu hizmetleri memleketin her tarafına daha eşit yayılsın diye “Şark Hizmeti’ne gidilirdi. Bir de sürgün yeriydi oraları kamu görevlileri için.
[Devamı]
Yeni Ekonomi Modeli’nin ne olduğu anlaşıldı
Fatih Özatay, Dr.
02 Aralık 2022
Yeni Ekonomi Modeli olarak adlandırılan modelin ne biçim bir şey olduğu pek açıklanmadı. Zaman zaman söylenenlerden çıkarsamalar yapmaya çalıştık. Söylenenler sıklıkla U-dönüşü içerince, çıkarsama işi bayağı zahmetli bir iş haline gelmişti. Çok şükür artık bu zahmete katlanmaya gerek kalmadı. Sonuçlara bakarak Yeni Ekonomi Modelinin ne olduğunu açıklamak mümkün artık: “Durgunluk-yüksek enflasyon-yüksek cari açık-bozulan gelir dağılımı” modeli olarak tanımlayabiliriz yeni modeli.
[Devamı]
Üçüncü çeyrekte GSYH küçülmüş olabilir mi?
Fatih Özatay, Dr.
30 Kasım 2022
Çarşamba günü üçüncü çeyrek GSYH verisi açıklanacak. Öncü göstergeler ekonomide önemli bir yavaşlama yaşanmakta olduğu sinyalini veriyorlar. Bu göstergelerden ilki OECD’nin yapay öğrenme teknikleri kullanarak hesapladığı haftalık ekonomik faaliyet endeksi. 2021’nin son çeyreğinde bir yıl öncesine göre GSYH yüzde 9,6 oranında artmıştı. OECD endeksi ise yüzde 9,3 artışa işaret ediyordu. Bu yılın ilk iki çeyreğinde yıllık GSYH büyümesi sırasıyla yüzde 7,5 ve 7,6 olarak gerçekleşmişti. Aynı çeyrekler için OECD endeksi ile ölçülen büyüme oranları ise yüzde 7 ve 7,8 oldu.
[Devamı]
Dünya kupası maçları döviz müdahalesini engeller mi?
Fatih Özatay, Dr.
25 Kasım 2022
Haziran 2002: Dünya Kupası finalleri. Türkiye de yer alıyor. Sadece ‘kupa süsü’ olarak kalmıyor; gruptan çıkıyor, üçüncülük maçına kadar gidiyor ve üçüncü oluyor. Futbolseverler için çok heyecanlı günler. Sadece futbolseverler için mi? Türkiye’nin başarıları futbolla pek ilgili olmayanları da televizyon başına, maç izlemeye çekiyor.
[Devamı]
Bu Nasıl Bir Ekonomi modeli?
Fatih Özatay, Dr.
23 Kasım 2022
Nasıl Bir Ekonomi’deki ilk yazıma ‘bu nasıl bir ekonomi modeli’ sorusuyla başlayayım. Bu sorunun bir ilginçliği kalmadığını söylerseniz haksızsınız diyemem; yanıtı açık çünkü: Hem sürdürülemez hem de garip bir model. Ama ne yapayım; yeni gazetemizin adı ile uyumlu olsun istedim yazı başlığım ve de yazıya giriş cümlem.
[Devamı]
