Rasyonel zemine dönmek
Fatih Özatay, Dr.
07 Haziran 2023
Mayıs ayı enflasyonu yüzde 0.04 oldu. Böylelikle, yıllık enflasyon 4,1 puan azalarak yüzde 39,6’ya düştü. Aylık enflasyonu, ondalıktan sonra bir hane olacak şekilde yuvarlarsak (ikinci ondalık hane 5’ten küçük olduğu için) Mayıs enflasyonuna yüzde 0,0 diyebiliriz. Bu durumda, tüketici fiyatları genel düzeyinin Nisan ayına göre değişmeden kaldığı belirtilebilir.
[Devamı]
Enflasyonla mücadele etmeyince
Fatih Özatay, Dr.
28 Aralık 2022
Yılsonu enflasyonunu öğrenmemize az kaldı. 2021’in Aralık ayındaki müthiş enflasyon değeri hesaplamadan çıkacak ve yıllık enflasyon düşecek. Zira yerine normal bir ülke için çok yüksek ama Aralık 2021’deki yüzde 13,6 değerinden çok daha düşük bir enflasyon değeri gelecek. Benzer bir yıllık enflasyon düşüşü Ocak ayında da gözlenecek. Baz etkisi denilen bu mekanik etki bir tarafa bırakılırsa, enflasyonu düşürme yönünde çalışacak bir gelişme daha var. Döviz kuru son aylarda –enflasyonla karşılaştırıldığında, sakin sayılabilecek bir seyir izliyor. Yarısı Euro yarısı ABD Doları’ndan oluşan döviz sepetinin lira karşılığı Ekim ayında yüzde 1,1, Kasım ve Aralık aylarında yüzde 2 yükseldi.
[Devamı]
Tersine gitmek
Fatih Özatay, Dr.
09 Kasım 2022
İleriye yönelik tahmin yapanlar için zor bir dönemden geçiyoruz. Tahmin hataları son zamanlarda çok arttı. Gelişmiş modellerle çalışan, çok iyi iktisatçılara sahip olan ve geniş kaynaklar kullanabilen IMF’nin enflasyon öngörülerine bakın mesela. Ocak 2021’de yayımlanan Dünya Ekonomik Görünüm (WEO) raporunda gelişmiş ülkeler için enflasyonun 2022’de yüzde 2 dolaylarında olacağı öngörüsü var. Nisan 2021 WEO raporunda da benzer bir öngörü yer alıyor. Bu tahmin Nisan 2022 raporunda yüzde 6’ya, Ekim 2022 raporunda ise yüzde 7,5’e çıkıyor. Nisan 2021-22 döneminde 5,5 puanlık bir tahmin hatası söz konusu. Türkiye gibi enflasyonun çok yüksek olduğu ülkelerde yaşayan büyük çoğunluk için 5,5 puanlık fark hiç önemli olmayabilir. Ama sonuçta ilk tahminin 3.75 katına yükselmiş son tahmin.
[Devamı]
‘Küçülme-yüksek enflasyon’ dönemi
Fatih Özatay, Dr.
04 Kasım 2022
Yılın ikinci yarısında büyümenin belirgin biçimde düşeceği üzerinde yıl boyunca yazdığım yazılarda çok durdum. Bir çeyrek öncesine göre üçüncü çeyrekte sıfıra yakın bir büyüme, dördüncü çeyrekte ise üçüncü çeyreğe kıyasla daralma olması ihtimalinin yüksekliğinden söz ettim. Yılın sonuna doğru yaklaşırken, öncü göstergeler ışığında büyüme konusuna yeniden dönmek istiyorum.
[Devamı]
Enflasyon ciddiye alınmayınca
Fatih Özatay, Dr.
02 Kasım 2022
Ortaokul ve liseyi yatılı okudum. Ailem Ankara’da ben Konya’da. İlk yıllarda, “şu tatil gelse de Ankara’ya ailemin yanına gitsem” isteği, son yıllarda yerini “tatil bitiyor ama öte yandan da arkadaşlara kavuşacağım” düşüncesine bıraktı. İkincisinin temelinde elbette o yaşlarda –yatılı okulun disiplinine karşın- ‘kendi başına’ olmanın yarattığı özgürlük sanısı da vardı. Her iki düşüncede ortak nokta ise günlerin geçmek bilmemesiydi. Oysa şimdi şu hale bakın: Yazının başına oturduğumda, dosyaya kayıt için yazının tarihini atarken 1 Kasım olduğunu irkilerek fark ettim: “Yahu daha dün yılbaşıydı” falan derken buldum kendimi. Tepeye tırmanmak yorucu; zaman alıyor ama iniş kolay. Ondan herhalde.
[Devamı]
Daha yüksek ve daha hızlı
Fatih Özatay, Dr.
06 Temmuz 2022
Yılın yarısını geride bıraktık. Açıklanan ekonomik verilerin –hadi neredeyse tamamının demeyim, çok ama çok büyük bir çoğunluğunun sevimsiz olduğu bir altı ay oldu. “En sevimsiz gösterge hangisi?” diye sorarsanız, yanıtım enflasyon olur. Toplumun büyük kısmını, özellikle de dar gelirliyi etkiliyor çünkü. Olumsuz yönde ve derinden.
[Devamı]
Büyüme ve enflasyon
Fatih Özatay, Dr.
10 Haziran 2022
En son Hazine ve Maliye Bakanı dile getirdi. Basında çıkan haberlere göre şöyle demiş: “Biz bir yol ayrımına gittik. Enflasyonla birlikte büyümeyi tercih ettik. Yoksa enflasyonu düşürmek için çok sert tedbirler alabilirdik.”
[Devamı]
Döviz kurundaki gelişmenin arka planı
Fatih Özatay, Dr.
13 Mayıs 2022
Döviz kuru birkaç gündür yükseliyor. Bu yazıyı yazdığım sırada bir dolar 15,31’in biraz üzerindeydi. Oysa on işgünü öncesinde 14,7’nin altındaydı dolar kuru. Yüzde 4,1 oranında artış var kurda. Bu artışın büyük bir kısmı son üç-dört işgününde gerçekleşti. Döviz kurunun mevcut seyrini sürdürmesinin ekonomimiz açısından çok olumsuz sonuçlar doğuracağı sanırım yeteri kadar açık. Yine de iki tanesini belirteyim. Birincisi, tüketici enflasyonunun üç haneli düzeylere çıkma ihtimali çok artar. İkincisi, kur korumalı mevduatın bütçeye getireceği yük çok yükselir. Peki, ne oldu? Ne oluyor?
[Devamı]
Çukur kazmak
Fatih Özatay, Dr.
11 Mayıs 2022
Tüketici enflasyonu yüzde 70, üretici enflasyonu ise yüzde 122. Çok yüksek. Bu kadar yüksek enflasyon yeni değil. 1988-89 döneminin bir kısmında ve 90’lı yılların büyük bir kısmında da gözlendi. Ancak tüm bu dönemde, enflasyon-kur-faiz üçlüsünün bu denli birbirinden kopuk olduğu bir dönem hatırlamıyorum. Politika faizi yüzde 14, mevduat faizleri yüzde 20’nin kredi faizleri yüzde 30’un altında, açıklanan enflasyon ise yüzde 70. Döviz kurunun seviyesi ‘kahramanca’ savunulmaya çalışılıyor. Ancak son günlerde savunma cephesinden alarm sinyalleri geliyor.
[Devamı]
Çukurdaysanız, ilk önce kazmayı bırakın
Güven Sak, Dr.
10 Mayıs 2022
Önce Birinci Çukur Kanunu: “Eğer bir çukurun içindeyseniz, ilk yapacağınız artık kazmayı bırakmaktır.” Türkiye’nin içinde debelendiği çukurdan çıkmak için ilk yapılması gereken tam da budur. Bir çukurun içinde debelenmenize neden olan her neyse artık onu yapmayı bırakmak gerekir.
[Devamı]
