Emtia fiyatları 'farkı' açıklamıyor: Eski-yeni GSYH karşılaştırması (5)
Fatih Özatay, Dr.
01 Şubat 2017
Türkiye İstatistik Kurumu’nun yeni GSYH verilerini anlatmak için yaptığı toplantılardaki (Ulusal Hesaplar Sistemi) sunumunun 52'nci sayfasında ana başlık şöyle: 'Farklar ve Kaynakları'. Kastedilen 'fark' eski GSYH serisinden hesaplanan büyüme oranı ile yeni GSYH serisinden hesaplanan büyüme oranı arasındaki fark. Alt başlık ise şöyle: “Soru: 2015 yılında hiçbir gösterge büyüme işareti vermiyor. Buna karşın büyüme neden % 6 civarında?”. Sorulan soru önemli, zira eski GSYH’ye göre 2015 yılının büyüme oranı % 4. Arada önemli bir fark var. Soruya yanıt olarak bir grafik verilmiş. Grafikte 2009-2016 döneminde aylık demir cevheri fiyatları yer alıyor. 2015 yılında keskin bir düşüş var demir cevheri fiyatında. Sunumun bir sonraki sayfasında yine aynı üst başlık var ve alt başlıkta yine aynı soru
[Devamı]
Sanayi üretim endeksinin anlamı kaldı mı? Eski-yeni GSYH karşılaştırması (4)
Fatih Özatay, Dr.
11 Ocak 2017
Pazartesi günü kasım ayı sanayi üretim endeksi verisi açıklandı. “Normal koşullar altında” sanayi üretim endeksi önemli bir veri; gelişmişlerde de bizim gibi ülkelerde de. Hem ekonominin önemli bir kesiminde ne olup bittiğini yansıtıyor hem de GSYH serilerinden daha güncel. Mesela Türkiye’de 2016 yılının son çeyreğinde GSYH’nin nasıl şekillendiğini ancak mart ayının sonunda öğreneceğiz. Oysa şu anda kasım ayı sanayi üretimini “biliyoruz”.Dikkat ederseniz “hem normal koşullar altında” dedim hem de “biliyoruz” sözcüğünü tırnak içine aldım. Grafiğe bakılınca neden böyle yaptığım açık biçimde ortaya çıkacak. Şu: Yeni GSYH’nin sanayi katma değeri alt kalemi sanayide olan biteni (yani gerçeği) yansıtıyorsa pazartesi açıklanan ve üzerinde bayağı yorum yapılan sanayi üretim endeksi verisi gerçeği
[Devamı]
Eski-yeni GSYH karşılaştırması (3)
Fatih Özatay, Dr.
28 Aralık 2016
Eski GSYH serisiyle yenisi arasındaki önemli farklardan biri de yeni seride toplam yatırım harcamalarının GSYH’ye oranının eskisine kıyasla yaklaşık on puan yükselmesi. Eskiden yatırım-GSYH oranımızın gelişmekte olan ülkelerde gözlenen ortalama yatırım-GSYH oranına kıyasla çok düşük olduğunu belirtiyorduk. Yeni serideki veriler ışığında yatırım-GSYH oranımızın gelişmekte olan ülkelerin ortalamasına çok yaklaştığını söyleyebiliriz.Ancak toplam yatırımlar için geçerli olan bu olumlu gelişme makine-teçhizat alt kaleminde gözlenmiyor. TÜİK artık yatırım harcamalarını eskiden yaptığı gibi inşaat ile makine-teçhizat ikili ayrımında değil, inşaat, makine ve teçhizat ile diğer aktifler üçlü ayrımında yayınlıyor. 1999’un ilk çeyreği ile 2016’nın ikinci çeyreği arasındaki dönemde makine ve teçhizat
[Devamı]
Aslında yerimizde saymamışız: Eski-yeni GSYH karşılaştırması
Fatih Özatay, Dr.
14 Aralık 2016
Yeniden hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) üzerine bayağı yazıp çizeceğiz gibi görünüyor. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri benzer bir yeniden hesaplamayı 2014 yılında yapmışlardı. Buna göre 2010-13 dönemi için tüm AB ülkelerinin cari GSYH’lerinde yüzde 3.5’e ulaşan bir yükselme gerçekleşmişti. Güney Kıbrıs, Hollanda ve İsveç’te GSYH artışı önemli boyutlarda olmuştu. Mesela Hollanda’da yüzde 7’ye varan bir artış gerçekleşmişti. Buna karşın, ülkelerin büyüme hızlarında kayda değer bir değişim olmamıştı. Eski büyüme oranları ile yenileri arasındaki fark yüzde 0.1 düzeyinde kalmıştı.
[Devamı]
Yatırım verisinde bir yanlışlık olabilir mi?
Fatih Özatay, Dr.
02 Kasım 2016
Bir süredir özel sektör yatırım harcamalarına “takmış” durumdayım. Taktım çünkü bugünün yatırım harcaması gelecek yılların üretim kapasitesini etkiliyor. Özel yatırım harcamaları 2011’den bu yana artmıyor. Özellikle makine ve teçhizat yatırımlarında belirgin bir azalma var. Bu durumun yatırımcılara yeterli miktarda ve düşük maliyette kredi arz edilmemesinden çok, temelde hukuk sistemimizin ve demokrasimizin içinde bulunduğu durumla ilgili olduğunu defalarca vurguladım bu köşede.Serde akademisyenlik var, daha öncesinde ise ağırlıklı olarak bürokraside araştırma bölümlerinde ya da onlardan sorumlu olarak görev yaptım. Böyle olunca yazdıklarınızdan ve okuduklarınızdan şüphe etmek giderek temel karakteriniz oluyor. Bu kadar özel sektör yatırımları hakkında yazınca, “ya bu işte bir gariplik yok
[Devamı]
Asıl sorunla yüzleşmemek
Fatih Özatay, Dr.
21 Eylül 2016
Yılın ilk yarısına ilişkin açıklanan son veriler ne yazık ki 15 Temmuz darbe girişiminden epey önce bu köşede yer alan “duvara toslamak üzereyiz” sevimsiz kehanetine uygun bir ekonomik gelişmeyi yansıtıyor. Bayramdan önce yılın ikinci çeyreğine ilişkin GSYH verileri, dün ise haziran dönemi işgücü verileri açıklandı. Önce “taze” gelişmeden söz edeyim.Nisan döneminde (mevsimlik hareketlerinden arındırılmış) işsizlik oranı yüzde 9.9 düzeyindeydi. Mayıs döneminde yüzde 10.3’e, haziran döneminde ise yüzde 10.9’a sıçradı. Bu üç dönemde işgücüne katılım oranında bir artış yok; yani işgücüne katılım oranı arttığı için işsizlik artmıyor. İstihdam azaldığı için artıyor. Veride bir yanlışlık yok ve dolayısıyla revize edilmeyecekse gerçekten çok yüksek bir artış. Haziran dönemi verisi mayıs-haziran-te
[Devamı]
10 soruda GSYH’nın kısa ama şefkatli tarihi
N. Emrah Aydınonat, Dr.
23 Aralık 2014
Geçen hafta yayınlanan “10 Soruda GSYH ile ilgili bilmek istedikleriniz!” başlıklı yazı, Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ile ilgili bazı temel soruları cevaplamaya çalışıyordu. Ne var ki, o yazıda cevaplanmayan önemli bir soru vardı: GSYH kavramı nasıl ortaya çıktı, nasıl uyduruldu ve bunun bizim için önemi ne?
[Devamı]
10 Soruda GSYH ile ilgili bilmek istedikleriniz!
N. Emrah Aydınonat, Dr.
15 Aralık 2014
2023 hedeflerinden biri, Türkiye’yi dünyanın en büyük Gayrı Safi Yurtiçi Hasılası (GSYH)’na sahip ilk on ekonomiden biri haline getirmek. Siyasetçiler ve iktisatçılar bize GSYH’nin artmasının iyi bir şey olduğunu söylüyor. Gazeteler hemen her gün GSYH’den ve GSYH’nin büyümesinden bahsediyor. Peki, nedir bu GSYH? Neyi ölçer?
[Devamı]
