Kısıtlar altında risklerle dans
Fatih Özatay, Dr.
18 Ağustos 2023
Küresel krizden sonra, ekonomi yazınında, kriz öncesinde geliştirilen modellerin sonuçlarının finansal kısıtların eklenmesiyle nasıl değişeceğine dair çalışmalar arttı. Çalışmalar gösteriyor ki, kısıtlar altında, kısıtların olmadığı duruma göre, daha yüksek faiz, daha düşük büyüme, daha düşük yatırım ve tüketim elde ediliyor.
[Devamı]
Neden rasyonele dönmeliyiz? Bir başka gösterge
Fatih Özatay, Dr.
16 Ağustos 2023
12 Ağustos’ta basında yer alan habere göre, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz şöyle demiş: “Yaptıklarımızla son 20 yılda Türkiye'yi dünyada alt orta gelir liginden üst orta gelir ligine kadar çıkardık. Yüksek gelirli ülkeler liginin de eşiğindeyiz".
[Devamı]
‘Şerefli mağlubiyet döneminden çıksak artık’
Fatih Özatay, Dr.
11 Ağustos 2023
Trump’un küstah tweetlerini izleyen dönemde, Temmuz 2018’den sonra başladı. Eylül 2021’de hem çıplak gözle görünür hale geldi hem de iyice rasyonel (akla uygun) olmayan bir yola girdi ekonomi politikası. Öncesini bir tarafa bırakayım. Çıplak gözle iyice görünür hale gelmesi, TCMB’nin yüzde 5 enflasyon hedefine karşın enflasyon yüzde 19’dayken politika faizini indirmeye başlaması sayesinde oldu.
[Devamı]
İlkel sorun
Fatih Özatay, Dr.
09 Ağustos 2023
Güven Sak dünkü yazısında hayati bir soruna dikkat çekiyordu: Bir dönemde, ihtiyaç duyulan su miktarı ile mevcut kaynaklardan elde edilebilecek su miktarı arasındaki fark; su stresi olarak adlandırılıyormuş. Türkiye de bu konumdaymış. Aynı yazıda, böyle hayati sorunlar dururken, durmadan faiz tartışması yapılmasının anlamsızlığına da dikkat çekiliyor.
[Devamı]
TCMB’nin politik açıdan bağımsız olmamasına sevinmek!
Fatih Özatay, Dr.
04 Ağustos 2023
Çankaya ilçesi temel alındığında, Ankara’da 14 Mayıs seçimlerinden hemen önce motorinin litresi 18.99 liraydı. 2 Ağustos ayında ise, yani iki buçuk ay sonra, 1.95 katına çıkarak 36.99 lira oldu. Farklı bir ifadeyle, motorinin litre fiyatı yüzde 95 arttı. Sıçramanın arkasındaki temel neden Temmuz ayında bu ürünlerden alınan KDV ve ÖTV oranlarının yükseltilmesi oldu. Sadece Temmuz ortasındaki büyük ÖTV artışı pompa fiyatlarını 5 lira yükseltti. Seçim öncesindeki fiyat dikkate alındığında, 5 liralık artışın motorinin litre fiyatını yüzde 26,3 oranında yukarıya çektiği anlaşılıyor. O sıçramanın birkaç gün öncesinde de ÖTV ve KDV artışı vardı; daha sınırlıydılar. Bunlar da dikkate alındığında toplam etki yüzde 31,2’ye çıkıyor. Hemen her mal ve hizmetin önemli bir girdisi olan motorinin fiyatını
[Devamı]
Enflasyonla mücadele herkesin önceliği olmalı
Fatih Özatay, Dr.
02 Ağustos 2023
Erdal Sağlam’ın 10haber.net sitesinde pazartesi günü yayımlanan yazısı, iş insanları ile TCMB Başkanı’nın pazartesi bir toplantıda bir araya geleceklerini haber veriyordu. “Merkez Bankası’nın bugün dinleyeceği patronlar ucuz kredi istiyor” başlığı yeteri kadar açık ve bir o kadar da iç acıtıcı.
[Devamı]
Faiz artırmadan faiz artırmak
Fatih Özatay, Dr.
28 Temmuz 2023
Seçimden sonra yaşanan büyük kur sıçraması ve alınan vergi artırıcı önlemler nedeniyle enflasyon belirgin biçimde yükselecek. Para politikasında gelecek aydan itibaren çok daha büyük ölçüde bir sıkılaştırma yapılmayacaksa, yılsonunda enflasyonun yüzde 60’ı aşacağını bekliyor çok sayıda uzman. Yüzde 70 tahminleri bile var. Hal böyleyken politika faizinin yüzde 17,5 gibi bir düzeyde kalmasının rasyonelini anlamak mümkün değil. Politika faizi yükseltilemeyince, ‘faiz artırmadan faiz artırmak’ maharetini gösterme tiyatrosunun perdeleri bir türlü kapatılamıyor. Farklı bir ifadeyle, rasyonele dönülemiyor.
[Devamı]
Aşırı döviz cinsinden borçlanmanın yıkıcı sonuçları
Fatih Özatay, Dr.
26 Temmuz 2023
Hazine ve Maliye Bakanlığı geçtiğimiz hafta sonuna doğru haziran ayı kamu borç verilerini açıkladı. Merkezi yönetim borcunun yüzde 67’si döviz cinsinden. Bu, çok yüksek bir oran. Üstelik, 2001 krizinden hemen önceki ve sonraki zirve değerlerden daha da yüksek. Döviz cinsinden ya da Kur Korumalı Mevduat (KKM) gibi döviz kuruna endeksli borç önemli bir sorun. Koşullara göre borçlanma bileşimini geçici olarak değiştirmek başka, yüksek enflasyon ve düşük faiz nedeniyle kendi parasıyla borçlanamayıp başkasının parası cinsinden borçlanmak zorunda kalmak başka. Burada sorun, bu tür borçlanmanın ekonomideki bozuklukların bir sonucu olarak süreklilik kazanması.
[Devamı]
Hangi hedefe uygun alacaksınız faiz kararını?
Fatih Özatay, Dr.
21 Temmuz 2023
TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) bugün faiz kararını açıklayacak. TCMB 2002-2005 döneminde ‘örtük enflasyon hedeflemesi’ rejimi uyguladı. Enflasyon hedeflemesine ise Ocak 2006’da başladı. Örtük enflasyon hedeflemesini iki aşamaya ayırmak mümkün. İlk aşamada politika faizine ilişkin karar PPK’da alınmıyordu; Başkan, iki Başkan yardımcısı ve Para Piyasaları ve Araştırma bölümlerinin genel müdürlerinin ve birkaç uzmanın katıldığı toplantılarda politika faizinin ne olacağına karar veriliyordu. İkinci aşamada ise PPK’da alınmaya başlandı. O dönemde bankacılık sisteminde likidite fazlası olduğu için, TCMB o fazlayı emiyordu. Bu nedenle politika faizi faiz koridorunun alt sınırı olan gecelik borçlanma faiziydi. O dönemdeki bütün faiz kararlarının alındığı toplantılarda bulundum. Resmi enflasyon
[Devamı]
Alma masumun ahını, çıkar aheste aheste
Fatih Özatay, Dr.
19 Temmuz 2023
Hafta sonu gündemin birinci sırasındaydı: Vergi oranlarındaki artış, akaryakıt fiyatlarına öyle bir yansıdı ki bir aylık artış neredeyse yüzde 30 oldu. Gelen tepkiler nedeniyle Hazine ve Maliye Bakanlığı, dolar cinsinden akaryakıt litre fiyatını Avrupa ülkelerindeki dolar cinsinden litre fiyatları ile karşılaştırdı. Karşılaştırmaya göre bizdeki akaryakıt fiyatı oldukça ucuzdu.
[Devamı]
