O politikayı bari şimdi değiştirin
Fatih Özatay, Dr.
25 Mayıs 2022
Geçen perşembe tasarruf sahibinin içine düştüğü karmaşadan söz etmiştim. Enflasyonun çok altında getirilerle karşı karşıya olunması nedeniyle ortaya çıkıyordu bu karmaşa. Bu olgunun arkasında, elbette, “TCMB faizi çok düşük tutsun-bankaları bu düşük faizden bol bol fonlasın-mevduat ve kredi faizleri düşük olsun-yatırımlar artsın-düşük faiz yerli paraya (kontrollü biçimde) değer kaybettirsin- ihracat artsın” şeklinde özetlenebilecek bir ekonomik program var(dı). İsterseniz buna ‘sözde’ ekonomik program da diyebilirsiniz. Tercih sizin.
[Devamı]
Tasarruf sahibinin açmazı
Fatih Özatay, Dr.
20 Mayıs 2022
Son aylar, lira cinsinden tasarruf yapmak isteyenler açısından tam bir kabus halinde geçiyor. Tüketici enflasyonu yüzde 70 düzeyindeyken, lira cinsinden mevduat faizleri yüzde 20’nin altında. Enflasyon bugünün enflasyonu, faiz ise önümüzdeki dönem için geçerli; mevduatınızın vadesine bağlı. Diyelim ki altı ay vadeli mevduat yatırdınız. Merkez Bankası’nın 5 Mayıs haftası verilerine göre altı aylık mevduatın ortalama faizi yüzde 17,5 düzeyinde. Enflasyonun altı ay sonra bırakın yüzde 17,5’in altına, yüzde 50’nin altına inme ihtimali var mı?
[Devamı]
Bütçe de cari işlemler hesabı da bozuluyor
Fatih Özatay, Dr.
18 Mayıs 2022
Nisan ayı bütçe gelişmeleri açıklandı. Buna göre Nisan ayında bütçe açığı 50 milyar lira oldu. Yüksek bir açık bu. Yılın ilk dört ayındaki bütçe açığı ise 19 milyar lira. Daha da önemlisi, faiz harcamaları dışarıda tutulduğunda, Nisan ayında yüklü miktarda açık verdi bütçe. Dolayısıyla, ileride Nisan ayı açığına benzer açık rakamları gelirse, mevcut sorunlarımıza bir de bütçe açığı sorunu eklenecek.
[Devamı]
Döviz kurundaki gelişmenin arka planı
Fatih Özatay, Dr.
13 Mayıs 2022
Döviz kuru birkaç gündür yükseliyor. Bu yazıyı yazdığım sırada bir dolar 15,31’in biraz üzerindeydi. Oysa on işgünü öncesinde 14,7’nin altındaydı dolar kuru. Yüzde 4,1 oranında artış var kurda. Bu artışın büyük bir kısmı son üç-dört işgününde gerçekleşti. Döviz kurunun mevcut seyrini sürdürmesinin ekonomimiz açısından çok olumsuz sonuçlar doğuracağı sanırım yeteri kadar açık. Yine de iki tanesini belirteyim. Birincisi, tüketici enflasyonunun üç haneli düzeylere çıkma ihtimali çok artar. İkincisi, kur korumalı mevduatın bütçeye getireceği yük çok yükselir. Peki, ne oldu? Ne oluyor?
[Devamı]
Çukur kazmak
Fatih Özatay, Dr.
11 Mayıs 2022
Tüketici enflasyonu yüzde 70, üretici enflasyonu ise yüzde 122. Çok yüksek. Bu kadar yüksek enflasyon yeni değil. 1988-89 döneminin bir kısmında ve 90’lı yılların büyük bir kısmında da gözlendi. Ancak tüm bu dönemde, enflasyon-kur-faiz üçlüsünün bu denli birbirinden kopuk olduğu bir dönem hatırlamıyorum. Politika faizi yüzde 14, mevduat faizleri yüzde 20’nin kredi faizleri yüzde 30’un altında, açıklanan enflasyon ise yüzde 70. Döviz kurunun seviyesi ‘kahramanca’ savunulmaya çalışılıyor. Ancak son günlerde savunma cephesinden alarm sinyalleri geliyor.
[Devamı]
Enflasyon korumalı mevduat
Fatih Özatay, Dr.
06 Mayıs 2022
Basında çıkan haberlere göre, Hazine enflasyona endeksli lira cinsinden tahvil çıkarmayı düşünüyormuş. Bayramın son günü kaleme alıyorum bu yazıyı; bu durumda önce olumlu tarafından ele almam gerekir konuyu.
[Devamı]
500 liralık banknot ve hukuk sistemimiz
Fatih Özatay, Dr.
29 Nisan 2022
Basındaki haberlere göre 500 liralık banknot basılması düşünülüyormuş. Nereden nereye geldik. Enflasyon tek haneli rakamlara inince ve de enflasyonu çarpıcı biçimde düşüren ekonomik program yürürlükte olduğu için enflasyonu yükseltecek bir neden ufukta görülmeyince, paramızdan altı sıfır atılmıştı. 2005 başında ‘… Milyon liralık banknotların yerini ‘… (yeni) liralık banknotlar almıştı. Madeni para da tekrar hayatımıza girmiş ve yaygın biçimde kullanılır olmuştu.
[Devamı]
TCMB’nin yeni uygulaması
Fatih Özatay, Dr.
27 Nisan 2022
Son yazımda enflasyondan arındırılmış (reel) tüketici kredilerinin Ocak 2015’ten bu yana aylık hareketini gösteren bir grafiğe yer vermiştim. Ağustos 2020’den bu yana yokuş aşağı tam gaz gidiyor reel tüketici kredileri. Geçen yılın ortasından itibaren de reel olarak azalıyor. Nisan ayı değeri eksi yüzde 25. Öte yandan, maaş ve ücretler azan enflasyona yenik düşmüş durumdalar. Mesela Mart ayı asgari ücreti enflasyondan arındırıldığında sadece Mart 2021’deki değerinin değil Mart 2020’deki değerinin de altında. GSYH’nin önemli bir kısmını oluşturan özel tüketim harcamalarının bu koşullar altında 2022 yılında büyümeye belirgin bir katkı vermesi oldukça zor.
[Devamı]
Büyüme göstergeleri
Fatih Özatay, Dr.
22 Nisan 2022
2022’de büyüme konusuna kaldığım yerden devam edeyim. Mart ayında enflasyondan arındırılmış net asgari ücretin, hem 2020’deki hem de 2021’deki düzeyinin altına düştüğünü daha önce grafikle göstermiştim. Memur ya da emekli maaşları için de aynı hesaplama yapılsa aynı sonuca ulaşılacak. Geniş halk kesimlerinin vergiden arındırılmış gelirleri eriyor. Bu olgu, GSYH’nin yüzde 60’ına yaklaşan özel tüketim harcamaları açısından olumsuz bir gelişme.
[Devamı]
Yatırım ile tüketim ters yönde hareket eder mi?
Fatih Özatay, Dr.
20 Nisan 2022
Ali Çufadar yıllar öncesinden Merkez Bankası’ndan çalışma arkadaşım. Yine aynı yerde buluştuk. İyi de oldu; Türkiye ekonomisine ilişkin tartışmalar yaparken iyimser bir arkadaşımıza ihtiyaç vardı. Böylelikle bizler de farklı bir açıdan bakabilir olduk. Ali, şu sıralarda ülke dışında, önemli bir projede görev alıyor. Oralardan tweet mesajları ile bizlere ulaşıyor. Anlaşılan biraz karamsarlaşmış. Son mesajlarında Türkiye için geniş kesimlerin fakirleşmesine ve dolayısıyla fakirleşen bir büyümenin sürdürülemeyebileceğine dikkat çekiyor.
[Devamı]
