Enflasyonda en kötünün geride kalmasına az kaldı
Fatih Özatay, Dr.
22 Mayıs 2024
3 Haziran Pazartesi günü açıklanacak Mayıs enflasyonu bu yılın en yüksek yıllık enflasyonu olacak. Sonraki aylarda belirgin bir düşüş gözleyeceğiz. Özellikle de Temmuz ve Ağustos aylarında. Bu olumlu gelişmenin ilk nedeni ‘teknik’: 2023’ün Haziran-Eylül aylarında, 2003-2022 döneminin aynı aylarında gerçekleşen ortalama aylık enflasyonlara kıyasla aylık enflasyonlar çok yüksek oldu. Grafikte var ama bir de değerleri vereyim. Her ay için ilk değer 2003-2023 döneminin ortalamasını yansıtmak üzere (%): Haziran: 0,4 / 3,9; Temmuz: 0,4 / 9,5; Ağustos: 0,5 / 9,5 ve Eylül: 1,2 / 4,8.
[Devamı]
2021’deki tasarruf paketinin benzerine neden ihtiyaç duyuldu?
Fatih Özatay, Dr.
17 Mayıs 2024
Hem bu yıl hem de gelecek yıl -program sürdürülürse- Türkiye ekonomisinin makro istikrar açısından temel sorunu bütçe açığı olacak. Eylül 2023’te açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) 2024 için öngörülen bütçe açığı GSYH’nin yüzde 6,4’ü düzeyindeydi. Bu yüksek bir bütçe açığı. Bir kısmı Mayıs 2023 seçimleri öncesindeki uygulamaların 2024’e ve elbette sonrasına da aktarılan mirasından kaynaklanıyor. Bir kısmı ise deprem harcamalarından. İlki bir zorunluluk değildi ama ikincisi bir zorunluluk.
[Devamı]
Bütçe açığı için küçük bir adım da niyet olarak büyük bir adım mı?
Fatih Özatay, Dr.
15 Mayıs 2024
Bütçe açığının önlem alınmazsa oldukça yüksek düzeylere çıkması bekleniyordu. 2 Mayıs’ta yayımlanan TEPAV raporunda bu düzey GSYH’nin yaklaşık yüzde 8,3’ü olarak belirtiliyordu. Merakla beklenen önlemler dün açıklandı. Dört ana başlık var: Tasarruf artırıcı önlemler, harcama kısıcı önlemler, kamu yatırımlarını öncelik sırasına koyan ve kısılan bazı harcamaları öncelikli yatırımlara yönlendiren önlemler ile alınan önlemlere uyulmasını sağlamayı amaçlayan bir izleme sistemi.
[Devamı]
Hedef tahmin olunca, tahmin nasıl değiştirilsin?
Fatih Özatay, Dr.
10 Mayıs 2024
Saçma sapan para politikası döneminde (Eylül 2021-Mayıs 2023) bilgisayarımın internet tarayıcısındaki ‘TCMB’ hızlı araç erişim çubuğunu kaldırmıştım. TCMB sayfasını ziyaret edip özellikle resmi bildirileri okumayı zaman kaybı olarak görüyordum. Gerçi ara sıra baktığım oluyordu ama gerektiğinde Google’dan aratıp buluyordum; gözümün önünde durmasa iyi olurdu. Şimdi öyle değil; ikide bir bakmak gerekiyor TCMB sayfasına. Uyguladıkları para politikasının -önceki eleştirilerim baki- ve yaptıkları açıklamaların giderek itibarı yükseliyor. İnternet ekranının açılış sayfasına yine sabitleyeceğim TCMB hızlı erişim çubuğunu. Şimdiye kadar yapmadığım kabahat.
[Devamı]
Enflasyonla mücadele için niyet olmayınca - III
Fatih Özatay, Dr.
08 Mayıs 2024
Bu topraklarda enflasyonla cidden mücadele etmek için niyet olsaydı son yüzyılın ortalama yıllık enflasyonu yüzde 23,6 olmazdı (Grafik 1). Biraz daha yakın zamana gelince, mesela 1983-2023, ortalama enflasyon yüzde 39,3 oluyor. Oysa 2023 yılında yüz doksan ülkeden sadece on ülkede enflasyon yüzde 39’un yukarısında. Dahası, Türkiye 2023 yüksek enflasyon liginde beşinci sırada. İlk dört şöyle: Zimbabve (667), Venezuella (337), Sudan (171) ve Arjantin (133). 2024 sonunda enflasyon yüzde 39 olsa zil takıp oynayacağız. Hele yüzde 23,6’ya düşerse kırk gün kırk gece şenlik yapılacak. Bunca yıl bu kadar yüksek enflasyonla haşır neşir olmamızın ana nedenini “enflasyonu düşürmek için niyet olmamasına” bağlamıştım. ‘Niyet olmayınca’ dizisinin ilk yazısı 9 Ocak, ikincisi ise 1 Şubat tarihli. Bu kadar
[Devamı]
Stopaj kararı erken oldu
Fatih Özatay, Dr.
03 Mayıs 2024
Stopaj oranları yükseltildi. Artık, çoğu vadedeki mevduat faizi ya da fon gelirinden alınan vergi daha fazla. Farklı bir ifadeyle, net mevduat faizi artık daha düşük. Kur korumalı mevduat için ise bir değişikliğe gidilmedi.
[Devamı]
Eğitim şart
Fatih Özatay, Dr.
01 Mayıs 2024
İfade özgürlüğünün had safhada olduğu bir ülkeye göç ettiniz ve orada -yabancı bir ülke vatandaşı olarak ya da oranın vatandaşlığına geçerek, çalışıyorsunuz diyelim. “Türkiye’de ifade özgürlüğü neden tartışılıyor; buralarda bu hiç tartışılmıyor, çok modası geçmiş bir konu” der misiniz? Derseniz çok komik kaçacağını bilirsiniz; demezsiniz.
[Devamı]
Politika faizini artırmak yerine kısıtlamaları kaldırmak gerekiyor
Fatih Özatay, Dr.
26 Nisan 2024
Para politikası bazı karmaşık sorunlarla karşı karşıya. Sorunların temelinde ekonomi programının önemli eksiklikleri nedeniyle güveni sağlayamaması var. Böyle olunca dolarlaşma eğilimi arzu edilen düzeylere düşmüyor. Bu olguda Mayıs 2023 seçimlerinden sonra yeteri şiddette ve sıklıkta politika faizini artırmayan Merkez Bankası’nın da rolü var. Çok daha kısa sürede politika faizini belirgin biçimde yükseltebilseydi, döviz kuru 2023’ün ikinci yarısında sıçramayacak ve beraberinde enflasyon ve enflasyon bekleyişleri de bu ölçüde artmayacaktı. Neyse, Merkez Bankası’nın o hatası geçmişte kaldı.
[Devamı]
Düşe kalka gitmek
Fatih Özatay, Dr.
24 Nisan 2024
Beklenen enflasyon bir türlü Merkez Bankası’nın 2024 sonu için tahmin ettiği enflasyon düzeyine yaklaşmıyor. Yılın ilk üç ayında beklenen enflasyon sınırlı ölçüde olsa da hep yükseldi. Nisan’da ise değişm göstermedi ve yüzde 44,2 gibi yüksek bir düzeyde kaldı. Oysa Merkez Bankası’nın yıl sonu tahmini yüzde 36. Elbette bir belirsizlik aralığı var ama beklenen enflasyon o aralığın üst sınırı olan yüzde 42’nin de üzerinde seyrediyor.
[Devamı]
Enflasyonu düşürmek mi rezervi artırmak mı?
Fatih Özatay, Dr.
19 Nisan 2024
Uzmanların hesaplamalarına göre Merkez Bankası yerel seçimden bayrama kadar geçen sürede piyasadan yaklaşık net 7,4 milyar dolar satın almış. Gazetemizde Şebnem Turhan’ın dün yayımlanan haberine göre, bu gelişme sonucunda swap hariç net rezervler 10,5 milyar dolar artmış. Swaplar dikkate alındığında ise yükseliş 4,9 milyar dolar. Swap borçları düşülerek hesaplanan net döviz rezervlerinin eksi düzeyde olduğu dikkate alındığında olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Özellikle sadece altı işgününde gerçekleştiği dikkate alındığında.
[Devamı]
