2001 öncesinde de mali disiplin vardı
Fatih Özatay, Dr.
10 Ocak 2008
1990'dan bu yana bakınca üç tane keskin mali disiplin dönemi ayırt ediliyor. 'Keskin mali disiplin'den kast edilen şu: İstikrar programının uygulandığı dönemin ortalama faiz dışı fazlası ile uygulamanın ilk yılından önceki istikrarsız dönemin (iki yıl, ya da bir yıl) ortalama faiz dışı bütçe fazlası karşılaştırılıyor. Uygulama dönemindeki rakam, uygulama öncesinden en az milli gelirin yüzde 1.5'i kadar fazla olmalı. Bu, mali disiplin konusuyla ilgili iktisat yazınında oldukça sık kullanılan bir ölçüt.Karşılaştırma yapılırken bildiğimiz faiz dışı bütçe rakamları düzeltiliyor. Mesela herhangi bir yılda büyüme hızı yüksekse vergi geliri artışları da yüksek oluyor. Ama bu fazlalık bir mali disiplin çabasını göstermiyor; daha hızlı büyümeden kaynaklanıyor. Dolayısıyla, bütçe rakamlar
[Devamı]
Bize 'oynaklık' mı lazım yoksa?
Fatih Özatay, Dr.
08 Ocak 2008
Dünkü yazımda enflasyondaki son gelişmeleri tartıştım. Ağırlıklı olarak da 2007'de enflasyonu belirleyen unsurların ve de enflasyonun kendisinin nasıl şekilleneceği üzerinde durdum. Merkez Bankası'nın (MB) enflasyonu ele alış biçimi ve ona yönelik politikasında bazı noktalar ısrarla yanlış anlaşılıyor. Israrla diyorum; çünkü bu konularda MB çeşitli açıklamalar yapıyor. Hazır ileriye yönelik enflasyon öngörülerimi vermişken bu yanlış anlaşılan konulardan önemli bir tanesi üzerinde kısaca durayım bugün.
[Devamı]
Kriz öncesindeki likidite bolluğu neden büyümeyi hızlandırmadı?
Fatih Özatay, Dr.
07 Ocak 2008
Tabloda 1990 ortalarından bu yana bankalar ve şirketler kesiminin yıllık net dış borçlanmaları gösteriliyor. Son sütundaki rakamlar haricindeki tüm değerler gayrisafi yurtiçi hasılaya oran olarak veriliyor. Son sütunda büyüme hızımız yer alıyor. Tablonun son üç satırında ise dönemsel ortalamalar gösteriliyor. 2001'i kriz yılı olduğu için ortalamalara dahil etmedim.
[Devamı]
Yüksek faiz, düşük kur politikası uygulanmadı
Fatih Özatay, Dr.
06 Ocak 2008
Kriz sonrasındaki hızlı büyümeye ilişkin alternatif görüşleri incelemeye devam ediyorum. Büyümeyi büyük ölçüde 'bizim gerçekleştirdiklerimize' bağlayan ilk görüşe ilişkin daha önceleri çok yazı yazdım. Perşembe günü bu görüşü bir kez daha özetledim. Bugün sıra büyümeyi yurtdışından fon girişine bağlayan görüşe geldi.Olan biteni uluslararası likidite bolluğuna bağlıyor bu görüş. Doğal uzantısı da 'Bu bolluğun ortadan kalkması halinde büyümeyeceğimiz' şeklinde oluyor. Ekonomi politikasına yönelik önemli çıkarsamalar yapmak mümkün buradan yola çıkarak. Dolayısıyla, mutlaka analiz edilmesi gerekiyor.Öncelikle vurgulamak istediğim bir nokta var: Makroekonomik disiplin ve yapısal reformları büyümenin arkasındaki temel neden olarak görmem (ilk görüş), uluslararası fon akımlarının büyüm
[Devamı]
Likidite bolluğu ve büyüme
Fatih Özatay, Dr.
03 Ocak 2008
Kriz sonrasındaki yüksek büyüme hızının nedenleri hep kafamı kurcalıyor. Kurcalıyor çünkü bu dönemde büyümeyi olumlu yönde etkileyecek çok sayıda faktör birlikte gerçekleşti: Bunların başında da uyguladığımız güçlü ekonomik program ve olumlu dış koşullar (özellikle küresel likidite bolluğu) geliyor. Bunların hangisi başat? Biri olmadan diğeri olabilir miydi? Birkaç yazı bu konu etrafında kalmak istiyorum.Büyüme hızımız hakkında yapılan yorumlar 'Biz hiçbir şey yapmadık, yaptıklarımız zaten yanlıştı, kaderimizi yabancılar çizer' uç noktasına kadar gidebiliyor. Bu kadar keskin olmayanlar 'Büyüme sürdürülebilir değil ki' diyip işin içinden çıkabiliyorlar. Gelin yakından bakmaya çalışalım büyümenin arkasındaki nedenlere. 2002-2006 döneminde ortalama büyüme hızımız 7.2 düzeyine çıktı
[Devamı]
2007'de alınan ders ışığında 2008
Fatih Özatay, Dr.
31 Aralık 2007
Dün temel makroekonomik büyüklüklerin 2008'de alabilecekleri değerleri dört farklı senaryo vererek kısaca tartışmıştım. Benzer bir öngörü çabasını yaklaşık bir yıl önce de yapmıştım (11 Aralık 2006 tarihli yazı). Bugün o tarihte 2007 için yaptığım öngörüleri gerçekleşmelerle karşılaştırıp, 2008'e ilişkin bu karşılaştırmadan çıkarılabilecek derslere değineceğim.O yazıda yine dört senaryo vardı. Bunlardan üçüncüsü şöyleydi: Makro disiplin sürüyor + siyasi gerginlik var + mikro reform programı açıklanmıyor + AB süreci kesintiye uğramıyor. Dış koşulların değişmeyeceği varsayımı altında oluşturmuşum tüm senaryoları. Dışarıdaki olumsuzlukların makroekonomik öngörülerimi olumsuz yönde etkileyeceğini vurgulamışım. Olup bitenler en çok bu senaryoya uyuyor. O yazıyı yazarken 2007 için tem
[Devamı]
Makroekonomik açıdan 2008 nasıl bir yıl olacak?
Fatih Özatay, Dr.
30 Aralık 2007
2008'de olabileceklerle ilgiliyim. Perşembe günü işe dört senaryo ile başlamıştım. Bu senaryolar kısaca şöyleydi: Olumlu senaryo = Mali disiplin + dış piyasalar karışmıyor + sosyal güvenlik reformu + mikro reformlarda bazı ufak adımlar. Daha olumlu senaryo = Olumlu senaryo + 2009'a ilişkin kapsamlı mikro reform programı. Olumsuz senaryo = Mali disiplin + sosyal güvenlik reformu + mikro reformlarda bazı olumlu adımlar + dış piyasalar karışıyor. Daha olumsuz senaryo = Olumsuz senaryodan farklı olarak mikro reformlarda açılım yok.Bu senaryolar altında temel makroekonomik göstergelerin nasıl şekillenebileceğine dönelim. Tabloda sekiz adet temel makroekonomik büyüklük var. Faiz ve enflasyon açısından yıl sonunda oluşabilecek değerleri verdim. Her bir senaryo için makroekonomik büy
[Devamı]
2008 için senaryolar
Fatih Özatay, Dr.
27 Aralık 2007
2008'de bizleri ekonomik açıdan neler bekliyor? Birkaç yazı bu soru etrafında dolaşmak istiyorum. Önce içinde bulunacağımız ortama ilişkin bazı senaryolar geliştirmekte fayda var. Daha çok dışsal unsurlar belirleyici olacak; onlarla başlayalım. Temel soru malum: Uluslararası mali piyasalarda yeni bir gerilim yaşanacak mı?Yanıtını bilen olduğunu sanmıyorum. En azından ben bilmiyorum. Bu durumda iki farklı ana senaryo geliştirmek gerekiyor. Mali piyasalarda gerilim yaşanmayacağı senaryosuna 'olumlu senaryo' adını verelim. 'Olumsuz senaryo'da ise gerilim yaşanacağı düşünülsün. Şüphesiz, bu gerilimin boyutu ve ne kadar süreceği çok önemli. Bunlara bağlı olarak olumsuz senaryodan bazı alt senaryolar türetmek mümkün; yazı dizisinde bunlara da sıra gelecek.Dış politikaya ilişkin, mevcu
[Devamı]
Yüksek rezerv 'IMF dayatması mı'?
Fatih Özatay, Dr.
24 Aralık 2007
Dün, Merkez Bankası'nın (MB) "bu kadar 'yüksek' döviz rezervi tutmasına gerek var mı?" sorusuna yanıt aramaya başlamıştık. Rezervlerin 'yüksekliği' benim görüşüm değil, genellikle ileri sürülüyor ve de çoğu zaman bu yüksek düzeye 'yüksek faiz' ödenerek ulaşıldığı iddia ediliyor. Daha da ileri gidip 'IMF'nin dayatmaları' sonucunda bu yüksekliğin oluştuğunu belirtenler de var.MB'nin aralık ortası itibarıyla 75 milyar dolar döviz rezervi, 41 milyar dolar kadar da döviz yükümlülüğü var. En azından bu yükümlülükleri kadar döviz varlığına sahip olması gerektiği ortada sanırım. Bu yükümlülüğü yurtiçinde faaliyet gösteren ticari bankalara, yurtdışında çalışan vatandaşlarımıza ve kamuya olan borcundan oluşuyor.Yurtiçinde yaşayan vatandaşlarımız ticari bankalarda tuttukları döviz cinsinde
[Devamı]
Merkez, neden bu kadar döviz tutuyor?
Fatih Özatay, Dr.
23 Aralık 2007
Merkez Bankası'nın (MB) döviz rezervleri 75 milyar dolar dolaylarında. Rezervin bu düzeye ulaşmasında, 2002 başından bu yana düzenli ihaleler ve sürpriz niteliğindeki müdahaleler ile satın aldığı dövizlerin önemli bir rolü var. Bu miktar 54 milyar dolar civarında.Çoğu zaman şöyle bir görüş duyuyoruz: "Yabancılara yüksek faiz vererek bu kadar döviz toplamanın anlamı ne? Üstelik dövizler ile çok daha düşük faizle yabancı devletlerin çıkardığı tahviller satın alınıyor." Gerçekten bu kadar 'fazla' döviz rezervi tutmasına gerek var mı MB'nin?Sabit kur rejimi uygulanıyor olsaydı yanıtlamak daha kolaydı. Kurun söz verilen düzeyine bağlı olarak döviz rezervlerinin yüksek olmasında yarar olacaktı. Bankacılık sektörünün ve şirketler kesiminin bilanço yapıları da dikkate alınacaktı. Burala
[Devamı]
