Enerji kısıtları altında talep fazlası
Fatih Özatay, Dr.
28 Ocak 2022
Yaşamakta olduğumuz enerji krizi üzerine Leyla Karakaya tarafından kaleme alınmış güzel bir yazı TEPAV web sayfasında yayınlandı. Karakaya, kısa vadede iki önemli sorundan söz ediyor: Enerji arz güvenliği ve enerji maliyeti. Yazıyı özetlemek değil amacım; meraklısı verdiğim adresten okur. Bir süredir bu sorun basında da önemli bir yer tutuyor. Enerji kesilince üretim de büyük bir darbe alıyor; çoğu fabrika üretimini durdurmak zorunda kalıyor.
[Devamı]
Yeni para politikası çerçevesi
Fatih Özatay, Dr.
26 Ocak 2022
Cumartesi günü ekonomistlerle yapılan toplantıda Hazine ve Maliye Bakanı “politika faizinin önemi kalmadı, devreden çıkardık” demiş. Para politikasına ilişkin olarak bir de 3, 6 ve 12 ay vadeli repo penceresi çalışması yapılacağını belirtmiş. Bakan’ın konuşmasının basına yansıyan kısmından dikkatimi çeken bir başka nokta ise kredi faizlerin enflasyonun oldukça altında seyretmesini (reel faizlerin negatif olmasını) çok olumlu bir gelişme olarak nitelendirmesi oldu.
[Devamı]
Para tabanına dikkat
Fatih Özatay, Dr.
19 Ocak 2022
Türkiye’nin risk primi (CDS) yüksek: 550 baz puan civarında seyrediyor. 2021 yılını %36 enflasyonla kapattık. Yılın son aylarındaki kur artışlarının ve zamların önümüzdeki birkaç ayda yıllık enflasyonu belirgin biçimde yükseltmesi beklenir. Buna karşılık politika faizi çok düşük. Politika faizinin en az 10 puan üzerinde seyreden kredi faizleri ise enflasyonun alabileceği değerler düşünüldüğünde reel olarak eksi düzeyde seyrediyorlar. Buna karşılık, döviz kuru son günlerde oldukça istikrar kazanmış görünüyor. Döviz kurundaki istikrarlı seyrin sürmesi hem enflasyonun yaz aylarından itibaren düşmesi açısından hem de uygulamaya konulan yeni sistemin düzgün çalışıp kamu bütçesine yük getirmemesi açısından önemli. Dolayısıyla, enflasyonu ve riski düşürecek politikaların uygulanması kritik önemde
[Devamı]
Bazı iktisatçılar özür borçlular
Fatih Özatay, Dr.
14 Ocak 2022
Ocak 2002’de %72 düzeyinde olan tüketici enflasyonu 2005’in sonunda %7,7’ye düştü. O dönemi, bazı köşe yazarları ve ekonomistler ‘yüksek faiz – düşük kur” politikasının uygulandığı bir dönem olarak nitelendiriyorlar. Bu politikanın cari işlemler açığını çok yükselttiğini vurgulayarak dönemin para politikasını eleştiriyorlar. Ciddiye alınacak bir eleştiri olduğuna şüphe yok. Bir şartla: Cari işlemler hesabındaki gelişmeleri sadece faiz-kur ikilisi çerçevesinde değil bu ikilinin de dahil olduğu ama daha geniş bir çerçevede incelemek gerekir.
[Devamı]
Finansman mühendisliği
Fatih Özatay, Dr.
12 Ocak 2022
Finansman mühendisliğini Investopedia şöyle tanımlıyor: “Finansman mühendisliği, finansal sorunları çözmek için matematiksel tekniklerin kullanılmasıdır. Finansman mühendisliği bilgisayar, istatistik, ekonomi ve uygulamalı matematik alanlarındaki bilgi birikimini ve geliştirilen araçları kullanarak mevcut finansal sorunlarla uğraşır ve aynı zamanda yeni ve çığır açıcı finansal ürünler tasarlar.”
[Devamı]
Geçmişten bir enflasyon öyküsü
Fatih Özatay, Dr.
07 Ocak 2022
Bugün otuz beş yıl öncesine gidiyorum; 1987’ye. 29 Kasım 1987’de genel seçim var Türkiye’de. 12 Eylül 1980 askeri darbesinin kapattığı siyasi partiler bu seçimde ilk defa seçime giriyorlar. Dolayısıyla işbaşındaki Ana Vatan Partisi hükümeti önemli rakiplerle karşı karşıya. Seçimi kaybetmemek için, ekonomiye seçmenin hoşuna gideceği düşünülen müdahaleler yapıyor. Bunlardan biri de kamunun ürettiği mal ve hizmetlere mümkün olduğunca zam yapmamak.
[Devamı]
Önümüzdeki birkaç ayda enflasyon yükselebilir
Fatih Özatay, Dr.
05 Ocak 2022
Yeni tüketici fiyat endeksi 2003’ten bu yana yayınlanıyor. O tarihten bu yana gözlenen en yüksek aylık tüketici enflasyonu Aralık ayında gerçekleşti: %13,6. Uzun bir süre on iki aylık enflasyon oranımız %8’ler civarındaydı ve dolayısıyla Aralık ayındaki bir aylık enflasyonun altındaydı. 1969-2003 arasında açıklanan tüketici fiyat endeksini de işin içine katarak başka bir karşılaştırma yapayım. Şubat 1969’dan bu yana gözlenen en yüksek beşinci aylık enflasyon oranı oldu Aralık ayındaki enflasyon. Ocak 1996’dan beri de en yüksek aylık enflasyon gerçekleşti. Böylelikle 2021 yılını % 36,1 oranında bir yıllık enflasyon ile kapattık. Bu da Eylül 2002’den bu yana en yüksek yıllık enflasyon oranı. Bir de çok yüksek çıkan üretici enflasyonu var: %79,9 yıllık olarak.
[Devamı]
Merkezin yüksek risk–yüksek borçlanma faizi–yüksek kur politikası
Fatih Özatay, Dr.
31 Aralık 2021
Grafikte Ağustos ayının başından geçtiğimiz Salı akşamına kadar Merkez Bankası’nın politika faizi ile Türkiye’nin riskinin (kredi temerrüt takasının –beş yıl vadeli CDS’in) hareketleri yer alıyor. Beş yıl vadeli CDS, aynı zamanda Hazine’nin yeni dış borçlanmaya çıkması halinde aynı vadedeki ABD Hazine tahvil faizinin üzerine ne kadar risk primi ödeyeceğinin de bir göstergesi.
[Devamı]
Merkez neden yüksek faiz politikası uyguluyor?
Fatih Özatay, Dr.
29 Aralık 2021
Grafikte ağustos ayının başından, geçtiğimiz cuma akşamına kadar Merkez Bankası’nın politika faizi ile Hazine’nin beş yıl vadeli tahvilinin piyasada oluşan faizinin hareketleri yer alıyor. Bu ikincisini (gösterge faizi) şöyle düşünmek mümkün. Hazine o gün borçlanmak için piyasaya çıksa ve beş yıl vadeli tahvil satsa borçlanacağı faiz bu faiz olacak.
[Devamı]
Yüksek büyüme-yüksek cari açık belası
Fatih Özatay, Dr.
22 Aralık 2021
İşsizliği bırakın azaltmayı, artırmayacak bir düzeyde büyüyebilmek için bile önemli miktarda cari işlemler açığı vermek zorunda olmak büyük bir bela. Piyasa ekonomisinin uygulandığı (uygulanmaya çalışıldığı) son kırk yılın büyüme, işsizlik ve cari işlemler hesabı verilerine bakınca bu çok tatsız gerçek hemen ortaya çıkıyor. Türkiye yüksek bir büyüme oranı tutturursa cari açığı çok artıyor. Potansiyelinde büyüse bile cari açık azımsanmayacak bir düzeyde oluyor. Ekonominin küçüldüğü dönemlerde ise ya cari fazla veriyor ya da bir önceki dönemde gerçekleşen yüksek cari açık şiddetli biçimde azalıyor.
[Devamı]
