Zamana bağlı eksik istihdam giderek artıyor
Fatih Özatay, Dr.
17 Temmuz 2024
Geride bıraktığımız hafta içinde Mayıs işgücü verileri açıklandı. Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik göstergelerinde durum şöyle: İşsizlik oranı 0,1 puan azalarak yüzde 8,4 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik oranı (atıl işgücü oranı) ise daha çok azaldı: Nisan’da yüzde 27,2 düzeyindeydi Mayıs’ta yüzde 25,2 oldu. Yeni yöntemle hesaplanan işsizlik oranı verisi 2005’ten bu yana mevcut. En düşük işsizlik oranı Temmuz 2012’de ve yüzde 8. Dolayısıyla, yüzde 8,4 tarihsel olarak düşük bir oran. Buna karşılık, 2014 başından bu yana açıklanan atıl işgücü oranı yüksek bir düzeye işaret ediyor.
[Devamı]
TCMB’nin önündeki iki zorluk
Fatih Özatay, Dr.
12 Temmuz 2024
Zamanda ileriye doğru çok kısa bir yolculuk yapalım. 3 Eylül 2024 Salı günündeyiz. Ağustos enflasyon gerçekleşmesi açıklandı. Hem Haziran-Temmuz verilerinin hem de bu yeni verinin, enflasyonun, izleyen dönemde Merkez Bankası’nın öngörülerine uygun bir yol izleyeceği ihtimalini güçlendirdiğini düşünelim. Merkez Bankası’nın elindeki mal ve hizmet fiyat artış bilgileri ve İTO’nun açıkladığı veriler de bu düşüşü teyit etsin. Bu durumda, Merkez Bankası, bütçe açığında hem 2024’ün kalanında hem de 2025 için işlerin yolunda gideceğini düşünüyorsa, enerji -özellikle de ham petrol- fiyatları yaklaşık on iki aydır olduğu gibi bir artış eğilimi göstermiyorsa ve Fed gibi büyük merkez bankaları da faiz indirimi sürecine girdiklerine/girmekte olduklarına göre, faiz indirimini Eylül PPK toplantısında tar
[Devamı]
Enflasyon beklenenden oldukça düşük çıktı: %1,64
Fatih Özatay, Dr.
05 Temmuz 2024
İTO’nun pazartesi günü açıkladığı ve İstanbul için geçerli olan yüksek aylık haziran enflasyonundan (yüzde 3,42) sonra moraller biraz bozulmuştu. Ancak dün TÜİK’ten gelen ve Türkiye geneli için geçerli olan haziran tüketici enflasyonu beklenenden oldukça düşük çıktı: Yüzde 1,64. Böylelikle yıllık enflasyon 3,9 puan düşerek yüzde 71,6 olarak gerçekleşti.
[Devamı]
Önümüzdeki maça bakmak zorunda kalmak
Fatih Özatay, Dr.
03 Temmuz 2024
İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi ile ölçülen haziran ayı fiyat artışları dün açıklandı. Yıllık enflasyon yüzde 82,1, aylık enflasyon ise yüzde 3,42 oldu. Böylelikle yıllık enflasyon mayıs ayına göre sadece 0,1 puan azaldı. Aylık enflasyon ise 2023 Haziran ayında gerçekleşen değere göre sadece ve sadece 0,04 puan daha düşük gerçekleşti. Grafikte 1996 yılından bu yana gerçekleşen haziran aylık enflasyonları yer alıyor. 1996-2023 ortalaması yüzde 0,99. 2022 Haziran değeri yüzde 4,03, 2023 Haziran değeri ise yüzde 3,46. Kısacası, açıklanan enflasyon değeri can sıkıcı şekilde yüksek.
[Devamı]
Artık 2025 sonu enflasyonuna odaklanalım
Fatih Özatay, Dr.
28 Haziran 2024
Para Politikası Kurulu (PPK) bugün politika faizi kararını açıklayacak. Konuyla ilgili hemen her uzmanın beklentisi politika faizinin değiştirilmeyeceği; yüzde 50 düzeyinde sabit tutulacağı yönünde. Aynı görüşteyim. TEPAV bir süredir PPK toplantılarından önce Para Politikası Değerlendirme Notu yayınlıyor. Salı sabahı onuncu değerlendirme notu gün yüzünü gördü. O nottan bundan sonrasına ilişkin iki önemli vurguya dikkatinizi çekmek istiyorum.
[Devamı]
Sabır taşı çatlar mı?
Fatih Özatay, Dr.
26 Haziran 2024
Haziran 2023’ten bu yana uygulanmakta olan ekonomi programının karşılaştığı temel güçlük şu sorulara indirgenebilir: “Bu program ne kadar devam eder? Bir yerde ‘yeter bu kadar’ denilir mi?” Aradan bir yıl geçti, bu sorular hala gündemde. Soruları dile getirenler ya da getirmeseler de zihinlerinde bir yerde asılı tutanlar şüphesiz yakın geçmişi hatırlıyorlar. Ansızın işlerin nasıl değişebildiğini, birden enflasyonu patlatan politikalara nasıl geçildiğini unutmuyorlar. Haksız değiller: Sonuçta dünya yüksek enflasyon liginde ilk altıdayız; bu yıl enflasyonu yüzde 40 civarına düşürsek bile altıncı kalmaya devam edeceğiz. Kredi faizleri çok yüksek. Türk lirası reel olarak değerleniyor.
[Devamı]
Faiz demeçlerine dikkat
Fatih Özatay, Dr.
21 Haziran 2024
Üzerinde çalışıldığı söylenen vergi paketinin içeriğinin netleşmesinin eli kulağında olsa gerek. Uygulanmakta olan ekonomi programının yapısal bir içeriği yok. Olmayınca da kadim sorunlarımızı çözmek gibi bir iddiası da yok. Temel amaç, özellikle Eylül 2021’den başlayarak Mayıs 2023 seçimlerine kadar olan sürede yerle bir olan makroekonomik dengeleri yerine oturtmak. Bu sayede enflasyonu hiç olmazsa 2024 sonunda yüzde 40 civarına düşürmek amaçlanıyor. Bir daha belirtmek de sakınca yok. Yüzde 40’a düşürsek bile sonuçta yüksek enflasyon liginde altıncı sıradaki yerimiz değişmeyecek. Dolayısıyla uluslararası ölçütlerle bakıldığında mütevazı bir program bu. Ama Türkiye açısından elzem.
[Devamı]
Ya kadınlarımız da iş aramaya başlarsa?
Fatih Özatay, Dr.
14 Haziran 2024
Hafta başında açıklanan (mevsim etkisi giderilmiş) işsizlik oranı Aralık 2012’den bu yana gözlenen en düşük işsizlik oranı: Yüzde 8,5. Mevcut ölçüm yöntemi ile açıklanan işsizlik verisi Ocak 2005’e kadar gidiyor ve kayıt dışı çalışanları da kapsıyor). O tarihten bu yana gerçekleşen en düşük işsizlik oranı Temmuz 2012’de: Yüzde 8. En geniş tanımlı işsizlik oranı -atıl işgücü- ise çok daha yüksek düzeylerde seyrediyor. Şu anda yüzde 27,2. İşsiz sayısının yanı sıra, tam zamanlı çalışmayan ama iş olsa tam zamanlı çalışacak olanlarla iş aramayıp iş önerilirse çalışacak kişileri de kapsıyor.
[Devamı]
Nisanda cari açığın finansmanında yine sorun yaşandı
Fatih Özatay, Dr.
12 Haziran 2024
Dün üç önemli veri açıklandı. İşsizlik oranı bir ay öncesine kıyasla 0,1 puan azalarak yüzde 8,5 oldu. Geniş tanımlı işsizlik -atıl işsizlik- oranı ise yüzde 27,2 olarak gerçekleşti. Dikkat çekici olan, bu oranın bir ay öncesine kıyasla 3,1 puan artmasıydı. Aydan aya belirgin oynamalar gösterebiliyor işgücü verileri, ancak yine de oldukça yüksek bir artış bu. Dikkatle izlemek gerekiyor. Atıl işsizlik oranı keskin biçimde artarken, sanayi üretiminde de bir ay öncesine kıyasla yüksek bir düşüş yaşandı nisan ayında: Yüzde 4,9.
[Devamı]
Yönetim yerine Anayasa Mahkemesi yapısal reform yaptı
Fatih Özatay, Dr.
07 Haziran 2024
Bu köşede sık sık uygulanmakta olan programın önemli eksikleri olduğunu belirttim. Türkiye’yi bir üst lige terfi ettirecek önemli reformlardan söz etmiyordum; daha mütevazi -makroekonomik istikrarı sağlayacak adımların atılmasının gerekliliğinin altını çiziyordum: TÜİK’in kurumsal yapısının değiştirilmesi ve son yıllarda açıkladığı istatistiklerin TÜİK uzmanları ile kurum dışından uzmanların yer aldığı bir heyetçe incelenmesi, ihale yasasının değiştirilmesi ve Merkez Bankası’nın politik bağımsızlığının 2001’deki yasaya dönülerek ona iade edilmesi.
[Devamı]
