Değerlendirme Notu / Onuralp Aydın

İnovasyon, gerekli ortam koşullarında ilgili aktörlerin etkileşimi ile ortaya çıkmaktadır. Son yıllarda dünyadaki teknolojik dönüşümle birlikte, kümelenme ile paydaşlar arası etkileşim artmakta bu da inovasyon sürecinde kaldıraç etkisi göstermektedir. Bu nedenle ülkelerin inovasyona dayalı büyüme ve kalkınma süreçlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Kümelenme, benzer alanlarda üretim yapan ileri-geri teknoloji bağlantılarından birbirlerinin tamamlayıcı olan firmaların maliyet avantajını sağlamak için oluşturdukları bölgesel konsantrasyonlardır. İnovasyon odaklı kümelenmeler teknopark, teknoloji geliştirme bölgesi veya bilim şehri olarak amaçlarına ve büyüklüklerine göre isimlendirilmektedirler.

İnovasyon kümeleri üniversiteler, araştırma merkezleri (laboratuvar, çeşitli deney ve araştırma mekânları) şirketler, girişimciler ve yatırımcıların bir araya geldiği alanlardır. İnovasyon kümelerinin temel amacı ileri teknolojili ürünlerin ve ticarileşebilecek keşiflerin üretilmesini destekleyecek yenilikçi ekosistemi hızlandırmaktır.  Bu kümelenmeler, ortak altyapılar, rekabeti artırma, yeni girişimcilere “know-how” desteği sağlama, gerekli sermayenin ve yatırımın temini, üniversite-sanayii işbirliğinin artması ve network geliştirme gibi alanlarda fayda sağlamaktadır.  Bu yazıda inovasyon kümelerinin ileri teknolojiye dönüşümü nasıl hızlandırdığı ve küme oluşmuşunda etkili başlıca aktörler dünyadan farklı örneklerle tartışılmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle inovasyon kümesinin tanımı ve inovasyon ekosistemini hızlandırmaya katkısı aktarılmakta, daha sonra farklı ülkelerden somut uygulamalar detaylandırılmaktadır.

İnovasyon kümelerini temelde aynı amaca hizmet etmekle beraber, uygulamalar göre ülkeden ülkeye hatta kentten kente farklılaşabilmektedir. Bu açıdan tek tip bir başarılı örnekten ziyade her ülkenin kendi özelliklerine ve potansiyeline göre uyarlanmış kümelenmelerden söz edilmektedir. İnovatif kümelenmenin kent yaşamıyla doğrudan bağı bulunmaktadır. Kentte inovasyon bilinci ve kültürü oluşturmak kümelenmenin başarısı için gerekli etmenlerdir.

Kümelenmelerin kent yaşamıyla iç-içe olma özelliği, kimi bölgelerde kentin bir bölümünün kümelenme bölgesi olması, ya da kentin tamamının inovasyon kümesi olarak karşımıza çıkmasını sağlamıştır. Ayrıca kentin dışında veya üniversite kampüsü içerisinde uydu bölge olarak geliştirilen inovasyon kümeleri sıklıkla rastlanan uygulamalardandır. Kümelenme bölgelerinin bu çeşitliliği örnek almak için birden çok uygulamayı kıyaslamayı faydalı kılmaktadır. Bu yazıda ABD, İsviçre, Güney Kore ve Çin’den örnekler kümeyi oluşturan aktörlerin rolü ile birlikte detaylandırılmaktadır.